"Pan Tadeusz" w kulturze literackiej polskiego uchodźstwa i emigracji XX wieku. Świadectwa odbioru

Abstract

Artykuł przybliża słabo rozpoznane w badaniach naukowych zagadnienie odbioru "Pana Tadeusza" w kulturze literackiej polskiego uchodźstwa i tzw. Drugiej Emigracji. Autor dowodzi, że Mickiewiczowski poemat stanowił wzór do naśladowania w mówieniu o „krajach lat dziecinnych” Polaków na obczyźnie, a także niósł pewne ukojenie i łagodził dotkliwości wygnania. Style odbioru poematu w kręgu emigracyjnych poetów, pisarzy, publicystów, badaczy, krytyków i czytelników można określić jako mityczny (tzn. podnoszący Mickiewiczowską wizję ojczyzny do rangi sacrum; posiadający walory terapeutyczne) i estetyzujący (tzn. doceniający przede wszystkim literackie walory utworu). Oba te style odbioru występowały nierozłącznie i wzajemnie się stymulowały, potwierdzając silną obecność "Pana Tadeusza" w kulturze literackiej Polaków przebywających na obczyźnie po 1939 r.