NORMA W PRZEKŁADZIE: UŁATWIENIE PRACY CZY PRZESZKODA DLA TŁUMACZA?

Abstract

The concept of translation norm has occupied a prominent place in Translation Studies as a terminological challenge for scholars and the reflection of their research fields. The emergence and internalisation of norms is a natural consequence of the socialisation process since norms can be also used as evaluation criteria for certain social (permissible and acceptable) behaviours. However, the operation of norms in translation is hard to be observed: the objects of direct observation are products of the translation process and results of norm-governed translator behaviour. If we attempt at analyzing norms in terms of criteria accuracy and usefulness in translation, then we also have to consider the need for them to be used by translators and, what follows, the type of translator who applies these norms. A question might be asked whether norms hinder or rather facilitate the process – a potential answer suggests the dependence of norm application on the translator’s experience and knowledge accrued as factors central for successful performance.

Norma tłumaczeniowa jest zjawiskiem w przekładzie, o którym zaczęto mówić już w latach 70. ubiegłego stulecia. W badaniach nad przekładem ustnym natomiast pojęcie normy pojawia się dopiero w następnej dekadzie. Niniejszy artykuł poświęcony jest znaczeniu i funkcjonowaniu normy w przekładzie ustnym, ze szczególnym uwzględnieniem typu tłumacza (eksperta lub nieeksperta) odwołującego się (bądź też nie) do normy w trakcie procesu tłumaczeniowego.