Co widzisz, gdy jesteś liderem? Wpływ władzy na plastyczność uwagi

Abstract

Zajmowanie wysokiej pozycji w hierarchii władzy wiąże się z licznymi zmianami w funkcjonowaniu psychicznym ludzi. W ewidentny sposób przejawia się to w sferze społecznej, na przykład w niższej empatii czy mniejszym podporządkowaniu normom społecznym (Guinote, 2017). Nieco mniej oczywiste są zmiany w funkcjonowaniu poznawczym, również w stosunku do procesów elementarnych. Guinote (2007) wykazała, że ludzie, u których indukowano za pomocą opowiadania historii z życia wysoką władzę – rozumianą jako asymetryczna kontrola nad cenionymi społecznie zasobami (Magee, Galinsky, 2008) – odznaczali się większą plastycznością uwagi niż osoby o niskiej władzy. Plastyczność uwagi badano tu testem Navona (1977). W teście tym uczestnik otrzymuje bodźce w postaci dużych liter (globalny aspekt bodźca) złożonych z liter małych (lokalny aspekt bodźca). Okazało się, że badani z grupy o wysokiej władzy równie sprawnie radzili sobie z rozpoznawaniem lokalnych, jak i globalnych aspektów bodźca – podczas gdy badani z grupy o niskiej władzy istotnie sprawniej, w porównaniu z aspektami globalnymi, rozpoznawali lokalne aspekty bodźca. Eksperyment Guinote (2007), ze względu na brak wyodrębnionej grupy kontrolnej, nie daje odpowiedzi na pytanie, czy wysoka władza zwiększa plastyczność uwagi, czy to raczej podporządkowanie (niska władza) tę plastyczność zmniejsza. W swoich badaniach proponuję replikację oryginalnego eksperymentu Guinote z uwzględnieniem dodatkowej grupy kontrolnej. Spodziewam się, że w grupie o wysokiej władzy plastyczność uwagi będzie wysoka – badani z tej grupy równie sprawnie będą radzić sobie z rozpoznawaniem lokalnych i globalnych cech bodźca. Z kolei u badanych w grupie o niskiej władzy oraz grupie kontrolnej plastyczność uwagi będzie istotnie niższa: badani o niskiej władzy będą sprawniej rozpoznawać lokalne aspekty bodźca, natomiast badani z grupy kontrolnej sprawniej będą rozpoznawać aspekty globalne, co Navon (1977) określa jako zjawisko globalnej precedencji. W celu weryfikacji tej hipotezy zastosuję procedurę eksperymentalną złożoną z dwóch etapów. Pierwszym jest indukowanie wysokiej lub niskiej władzy za pomocą opowiadania historii z życia: epizodu posiadania władzy nad kimś lub bycia komuś podporządkowanym, a w grupie kontrolnej – opisania wczorajszego dnia (Galinsky, Gruenfeld, Magee, 2003). Pomiar zmiennej zależnej – czyli etap drugi – prezentowany jako niezależne badanie, polega na rozwiązaniu testu Navona (1977) złożonego ze 120 pozycji, w których badany proszony jest o identyfikowanie lokalnych aspektów bodźca („zadanie lokalne” – 60 pozycji) i aspektów globalnych („zadanie globalne” – 60 pozycji). Wskaźnikiem sprawności identyfikacji jest tu czas reakcji badanych wyrażony w milisekundach. Eksperyment zaprojektowany jest w schemacie 3 (niska władza, wysoka władza, grupa kontrolna) x 2 (rodzaj zadania: globalne, lokalne). Władza stanowi w nim zmienną międzyobiektową, natomiast rodzaj zadania – zmienne wewnątrzobiektowe. Zebrane dane zostaną przeanalizowane z wykorzystaniem analizy wariancji. Badanie, w zależności od warunków pandemicznych, zostanie przeprowadzone stacjonarnie lub on-line. Z uwagi na łatwość przedstawienia poszczególnych etapów jako niezależnych badań preferowana jest jednak forma stacjonarna.