Brudne jedzenie w kuchni polskiej

Abstract

On the basis of Polish food practices the authors show where is the line between what is clean, preferable, acceptable and recommended and what is dirty, marginalized, forbidden and depreciated. The analysed subject is presented in the context of historical and contemporary study. Products and culinary trends presented in historical sources - mainly old culinary texts - are juxtaposed. Moreover modern tendencies in those aspects are being discussed. Bringing together historical materials and contemporary information helps to show that the perception of what is clean and what is dirty as far as food is concerned changes. It shows the evolution in time and space of those changes for particular products. Presenting those products, ideas and food practices and how they were marginalized or treated dirty shows social differences and cultural hierarchy that can be found behind so unimportant, as one may think, food. The examples, ideas and conclusions in the article are from the research of historical culinary sources and ethnographic fieldwork and formed on the basis of those.

Autorzy wskazują, jak na gruncie polskich praktyk żywieniowych przebiega linia podziału pomiędzy tym, co czyste, preferowane, akceptowane i zalecane, a tym, co brudne, marginalizowane, zakazywane i deprecjonowane. Analizowana problematyka zostaje zaprezentowana w kontekście rozważań historycznych i współczesnych. Przedstawione zostają zestawienia produktów i trendów kulinarnych, na jakie napotykamy podczas lektury źródeł historycznych, w tym przede wszystkim dawnych tekstów kulinarnych. W drugim zaś planie zostają odsłonięte współczesne tendencje w tym zakresie. Konfrontacja materiału historycznego i współczesnego umożliwia ukazanie zmiennych znaczeń tego, co czyste i brudne w odniesieniu do jedzenia. Ukazuje także trajektorie konkretnych produktów w przestrzeni i czasie. Na poziomie głębszej analizy ukazanie produktów żywieniowych, wyobrażeń i praktyk jedzeniowych w aspekcie ich marginalizowania, naznaczania brudem i nieczystością odsłania istotne podziały i hierarchizacje kulturowe, które skrywają się za pozornie mało istotnym jedzeniem. Prezentowane przykłady, konkretne egzemplifikacje oraz przemyślenia i wnioski zawarte w artykule są zaczerpnięte i formułowane na podstawie badań kulinarnych źródeł historycznych oraz etnograficznych badań terenowych.