Zbawienie i jego geograficzny wymiar w patrystycznej interpretacji Ps 74(73),12

Abstract

The Ps 74(73):12 inspired a series of exegetical, theological and geographical speculations in the early Christian writers. The various references in the reflections concerning the Ps 74(73) suggest that this verse played not indifferent role in the ancient Christian exegesis. The Fathers of the Church gave this psalmic verse the soteriological value. Subsequently, the topographic reading was instead profiled. “In the midst of the earth” indicated the Holy Land as a place for the fulfillment of God’s saving work and it became the center of the world. In the Christianity the Holy City never lost its real reference and signification. On a biblical and theological basis the city of Jerusalem was considered the „navel of the earth”. In the collective imagination of Christian pilgrims the place of Golgotha (Calvary) was identified with the middle of the earth. In the various ancient descriptions, the Holy Land was treated as a very special, even unique, geographical-historical object.

Ps 74(73),12 zainspirował całą serię rozważań o charakterze teologicznym, egzegetycznym i geograficznym, podjętych przez autorów wczesnochrześcijańskich. Przywoływanie tego wersetu w dziełach o różnym charakterze sugeruje, że odgrywał on niemałą rolę w starożytnej egzegezie chrześcijańskiej Ojcowie Kościoła przede wszystkim nadawali Ps 74(73),12 znaczenie soteriologiczne. Po pewnym czasie pojawił się wyraźny wątek topograficzny, w którym wyrażenie: „[Bóg] pośrodku ziemi dokonał zbawienia” było odnośnikiem do Ziemi Świętej. To tam wypełniło się Boże dzieło odkupienia. Z tego powodu ten rejon stał się centrum świata. Ponadto Jerozolima nigdy nie utraciła swego szczególnego znaczenia, stąd pojawiają się motywy związane z historią, teologią i duchowością świętego miasta. W tej perspektywie Jerozolima jawiła się jako centrum ziemi. Pod wpływem zbiorowej wyobraźni chrześcijańskich pielgrzymów “pępkiem świata” było miejsce ukrzyżowania Zbawiciela – Golgota. W opisach starożytnych źródeł Ziemia Święta była postrzegana jako swoisty i unikalny przedmiot nie tylko refleksji teologicznej, ale także historyczno – geograficznej.