Przyłączenie czy przywrócenie? (Na marginesie aktów inkorporacyjnych Podlasia, Wołynia i Kijowszczyzny z 1569 r.)

Abstract

Na sejmie lubelskim 1569 r., zanim 1 lipca doszło do zawarcia unii realnej między Polską a Litwą, dokonała się inkorporacja trzech terytoriów wchodzących dotąd w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego: Podlasia, Wołynia z Bracławszczyzną, Kijowszczyzny. W naszym obecnym mniemaniu są to inkorporacje, tymczasem dokumenty towarzyszące tym akcjom prawnym mówią wyraźnie o przywróceniu tych «odwiecznie polskich ziem» Koronie. Istnieją przesłanki, które redakcję aktów inkorporacyjnych pozwalają przypisać Janowi Zamoyskiemu, któremu zdarzało się instrumentalnie wykorzystywać wiedzę czerpaną z dokumentów, zgonie z potrzebą chwili. Niemniej narracja dowodząca wcześniejszej przynależności ziem przyłączanych w Lublinie do Korony, znajdowała oparcie także w innym fakcie. Dla szlachty koronnej, WKL zostało włączone do królestwa już przez Władysława Jagiełłę w chwili zawarcia układu w Krewie.

During the 1569 Sejm in Lublin, before the real union between Poland and Lithuania from July 1st, there took place incorporation of three territories, so far parts of the Grand Duchy of Lithuania: Podlachia, Volhynia with the Bracław voivodeship and the Kiev voivodeship. Today we perceive them as incorporations, while documents assisting these legal actions clearly call it restoration of these «eternally Polish lands» to the Crown. There are conditions that allow us to assign authoring of the incorporation acts to Jan Zamoyski, who has previously used knowledge from documents instrumentally, depending on his current needs. Nevertheless, the narration about former affiliation of the lands incorporated to the Crown in Lublin was supported also by another fact. For the Crown gentry the Grand Duchy of Lithuania was incorporated to the Crown already by Władysław Jagiełło through the Union of Krevo.