Wykorzystanie słowników gwarowych w badaniach idiolektów

Abstract

One of the possible approaches in dialectology is the microsociolinuistic perspective, basing on the research on small social groups, such as family, small peer- or neighbourhood-groups and even separate idiolects. Focusing researcher’s interest on such groups and individuals lets us to conduct in-depth analysis on the basis of differentiated sources: recordings, written texts, and dictionaries – the amateur ones, prepared by the informers themselves, as well as professional lexicographical publications. The dictionary of the given dialect may constitute the point of reference for the language material recorded from the informer of our interest of a group of them – the users of a dialect, whereas the amateur dictionaries may be used as the raw (source) material in the research on idiolects. The article discusses some theoretical issues and presents examples of using both types of dictionaries in the dialectological and sociolinguistic research and the explanation of their role. The question of dialectal dictionaries worked out for one idiolect was also described.

Jedną z możliwych perspektyw w dialektologii jest ujęcie mikrosocjolingwistyczne polegające na badaniu języka małych grup społecznych, takich jak rodzina, niewielkie grupy rówieśnicze lub sąsiedzkie a nawet poszczególnych idiolektów. Zogniskowanie zainteresowania badacza na takich grupach lub jednostkach pozwala na przeprowadzenie pogłębionej analizy w oparciu o zróżnicowane źródła: nagrania, teksty pisane, a także słowniki, zarówno amatorskie – sporządzane przez samych informatorów, jak i ogólne. Słownik danej gwary może stanowić punkt odniesienia dla materiału zarejestrowanego u konkretnego informatora lub informatorów – nosicieli gwary. Natomiast amatorskie słowniki, podobnie jak inne teksty pisane stanowią materiał źródłowy dla badań idiolektów. W artykule omówiono najważniejsze kwestie teoretyczne oraz przedstawiono przykłady wykorzystania obydwu typów słowników w badaniach dialektologicznych i socjolingwistycznych wraz z uzasadnieniem ich przydatności. Podjęta będzie także kwestia celowości sporządzania przez badaczy słowników opartych o jeden idiolekt.