Regulacja dematerializacji w nowym kodeksie cywilnym

Abstract

Autor w obszernej, systemowej publikacji zajął się zagadnieniem dematerializacji, nie ograniczając rozważań do dematerializacji papierów wartościowych. Ta tradycyjnie przyjmowania perspektywa badawcza jest w obecnych realiach nazbyt ograniczająca, ponieważ skutek dematerializacji może zostać osiągnięty nie tylko w przypadku dokumentowych papierów wartościowych, ale również do innych postaci środków symbolizujących prawo podmiotowe - w szczególności do znaków legitymacyjnych stwierdzających obowiązek świadczenia (np. zdematerializowane bilety komunikacyjne), środków symbolizujących publiczne prawo podmiotowe (np. zdematerializowany dowód osobisty), czy też do coraz bardziej popularnych walut wirtualnych (m.in. bitcoina - również w jakimś sensie zdematerializowanego). Autor konsekwentnie rozwija o nowe wątki koncepcję środków symbolizujących prawo podmiotowe, zapoczątkowaną we wcześniejszych publikacjach i ugruntowaną w podręczniku pt. "Prawo giełdowe" (wyd. 2, Warszawa 2012). Tłumaczy ona fenomen dematerializacji papierów wartościowych, ponieważ opiera się na założeniu, że każdy środek symbolizujący prawo podmiotowe jest kompozycją prawa podmiotowego (w zasadzie dowolnej treści) oraz nośnika (w dowolnego rodzaju), a związek pomiędzy prawem podmiotowym a nośnikiem powstaje w wyniku nadejścia skutków zdarzenia prawnego (o zróżnicowanym charakterze). W przypadku stosunku dematerializacji nośnikiem praw podmiotowych jest stosunek rachunku. Prawa podmiotowe są wpisane na rachunek. Wierzyciel w stosunku rachunku jest uprawniony w zakresie prawa wpisanego na rachunek. Ta prawidłowość odnosi się do zdematerializowanych papierów wartościowych, ale również do biletów komunikacyjnych w postaci sms-a, czy też do karnetu na siłownię wyposażonego w chip. W publikacji zostały poruszone w zasadzie wszystkie zagadnienia związane ze stosunkiem dematerializacji, w szczególności relacja pomiędzy znakiem legitymacyjnym stwierdzającym obowiązek świadczenia a dokumentowym papierem wartościowym (jako punkt wyjścia) oraz konstrukcja prawna stosunku dematerializacji (podmioty, przedmiot, treść). W efekcie złożenia publikacji do druku na łamach SPP Autor został zaproszony - osobiście przez Profesora Zbigniewa Radwańskiego - do prac Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego nad regulacją papierów wartościowych oraz dematerializacji w nowym kodeksie cywilnym.