Wychowanie chrześcijańskie wobec kultury indywidualizmu

Abstract

Individualism is a term important for Christian education. The understanding of individualism took a long way of development. Its importance used in sociology helps to understand the broad social context of Christian education better. It is usually said about egalitarian individualism and romantic individualism. The first emphasizes the crucial equality between individuals. It is emphasized here that the individual goals can be achieved by compliance with the moral standards and fundamental principles. Such a belief mobilized to the self-discipline and subordination to the will of the majority. The romantic individualism was expressed mainly in the discovery and manifestation of its own originality. The single individual did not seek here the common rights and duties. It created the world of its own subjectivity often beyond the sphere of community life, often against the existing social or moral order. The understanding of individualism is constantly developing. Currently, in the age of the postmodern society, it is emphasized, according to some researchers, that it leads to the formation of the contractual society. It manifests clearly in the quest to release the individual from any restrictions and regulatory frameworks. Through a system of allowances, the contractual society brings to life a new system of collective relationships which result from the contracts guaranteed by regulations and laws controlled by the state. In the modern individualism one is no longer formed by social belonging. The citizen, shaped in this way, often isolates from the community and stays aside together with his family and friends. Under the influence of individualism the focus on the individual increases. Thus, human life has become less significant. A phenomenon of permissiveness is growing in the individualistic society. In a society in the age of post modernity, the culture of individualism increases. It manifests itself in the “personalization of subjectivity”, “building your own identity by creating yourself”. The effects of “self creation” are very different. It is noted that there has been a decline of the Protestant ethos in Western society. This led to the elimination of philosophical foundations uniting the sense of acting towards each other. At the same time focusing on yourself and the lack of metaphysical perspective causes that more and more pathological forms of referring to yourself appear. “Self-management ‘is becoming more a matter of moral freedom and aesthetics. The antisocial and narcissistic individual is becoming the product of culture of individualism. Its relationship with others is very unstable and fragile. Such a person can not build deep relationship with others. In a culture of individualism one pays attention to the “lifestyle as a form of self expression”. The lifestyle saturated with individualism provokes risk on a massive scale. A human being tries to reduce the emerging risk by the “medicalisation of life.” Living in the society overwhelmed by individualism is becoming more rational. The increasing rationalization of life brings the rise of bureaucracy that is increasingly trying to control the individual. The widespread individualism in the society brings the consequences for education. It also affects the Christian education. It brings a different vision of the relationship of an individual with the community. It also excessively exposes the role of the individual. Christian education respects the individual development of the features of the single individual. It emphasizes, however, that a man develops most fully in the community of the Church. Individualism, in the name of freedom of the individual, often provokes the fight with all institutions. It also often refers to the Church. Thus, the attack is directed against the moral teaching of the Church. The Church encourages self-improvement and overcoming the personal weaknesses. Whereas the ideology of individualism allows the individual to recognize constantly their own perfection. It makes a person under its influence try to adapt to the conditions of life. Christianity more teaches to live in the community. Whereas the ideology of individualism forms a person not capable of forming relationship with others. The ideology of individualism has spread through the media and shapes attitudes strongly. It requires great effort on the part of Christian education to oppose the dangers carried by modern manifestations of culture of individualism.

Zjawisko indywidualizmu nade wszystko kultura indywidualizmu ma znaczenie dla wychowania. Jest ono wyzwaniem także dla wychowania chrześcijańskiego. Indywidualizm niesie ze sobą inną wizję relacji jednostki do wspólnoty. Wychowanie chrześcijańskie respektuje indywidualny rozwój cech jednostki. Podkreśla jednak, że człowiek rozwija się najpełniej we wspólnocie Kościoła. Stąd w katechezie wśród celów wymienia się między innymi wychowanie do wspólnoty, dąży się do kształtowania poczucia odpowiedzialności za chrześcijańską wspólnotę. Wychowuje się tu do zwiastowania Ewangelii. Kościół czyni to w imieniu Chrystusa. Zatem wychowuje się do głoszenia Ewangelii w łączności z Kościołem. To zaś może być niezrozumiałe dla osób i środowisk ukształtowanych pod wpływem indywidualizmu. Skoro indywidualizm prowokuje ludzi do walki ze wszelkimi instytucjami w imię autonomii jednostki, to to odnosi się także do Kościoła. Stąd ostrze ataku nakierowuje się przeciwko nauczaniu moralnemu Kościoła. Również wizja człowieka, jaką przedstawia i realizuje Kościół, może być niezrozumiała dla ludzi ukształtowanych przez indywidualizm samorealizacji postulujący wolność od jakichkolwiek zależności od norm moralnych. Kościół proponuje pracę nad sobą opartą na wartościach Ewangelii. Natomiast w ideale samorealizacji siebie będzie niezrozumiałe kształtowanie siebie na wzór Jezusa Chrystusa. W wychowaniu chrześcijańskim przyjmuje się, że człowiek obdarzony jest wadami i zaletami. Praca nad sobą zmierza tu do pokonania swoich słabości i rozwoju pozytywnych cech. Natomiast rekonstrukcja obrazu siebie, jaką proponuje indywidualizm jest w istocie ucieczką od prawdy o sobie samym i prowadzi osobę do posługiwania się mechanizmami obronnymi jak mechanizm racjonalizacji. Tym samym pogłębia trudności na drodze do poznania siebie. Chrześcijaństwo proponuje wychowanie człowieka przez odwołanie się do jego sumienia, które kieruje się zasadami moralnymi czerpanymi z Objawienia. Natomiast indywidualizm samorealizacji akceptuje, że nie ma zasad moralnych zawsze obowiązujących. Tym samym opowiada się za etyką sytuacyjną. W indywidualizmie przyjmuje się też, że nie ma obiektywnej prawdy i nie można jej poznać. Tym samym przyjmuje się, że moje subiektywne przekonanie, co jest prawdą, prowadzić będzie do wybierania z depozytu wiary tylko tych prawd wiary i zasad moralnych, które są dla mnie wygodne. Chrześcijaństwo wychowuje człowieka do życia we wspólnocie z innymi, do akceptacji drugiego człowieka. To stanowi fundament budowania więzi z innymi, przede wszystkim więzi w małżeństwie. Tymczasem indywidualizm w imię autonomii siebie prowokuje osoby do budowania płytkich relacji z innymi. W imię asertywności i potwierdzania siebie proponuje zrywanie więzi z innymi. To skutkuje nietrwałością więzi małżeńskich i rodzinnych. W upowszechnianiu postaw preferowanych przez indywidualizm samorealizacji istotną rolę odgrywają środki masowego przekazu. Obecnie ich powszechność szybko upowszechnia idee indywidualizmu. Stąd zarówno na katechezie, jak i w duszpasterstwie należy się liczyć z postępującym procesem indywidualizacji.