Różnorodność ekologiczna krajobrazu w dolinie rzeki Zgłowiączki

Abstract

Przedmiotem badań były zależności pomiędzy różnorodnością ekologiczną a gradientami wilgotności, zasolenia podłoża i gospodarczej działalności człowieka w wybranym fragmencie doliny rzeki Zgłowiączki na Kujawach. Analizę struktury krajobrazu przeprowadzono w oparciu o numeryczną mapę roślinności w skali 1:10 000 oraz badania fitosocjologiczne. Fragment badanej doliny obejmował rzekę, słone źródło i różne typy zbiorowisk roślinnych. Największą powierzchnię zajmowały niehalofilne zbiorowiska łąkowe (25,53 ha), pola orne (24,42 ha), zadrzewienia (12,24 ha) i łąki halofilne (1,80 ha). Łącznie na badanej powierzchni wyróżniono 76 jednostek syntaksonomicznych. Według stopnia synantropizacji roślinności największą powierzchnię zajmowała roślinność na wpół naturalna (29,31 ha), następnie roślinność synantropijna (28,74 ha) i naturalna (4,25 ha). Różnorodność ekologiczną doliny Zgłowiączki określano na poziomach alfa, beta i gamma (sensu Whittaker, 1977). Średnia liczba gatunków w zdjęciu fitosocjologicznym (-diversity) wynosiła od trzech w Ceratophylletum demersi do 45 w Caricetum gracilis. Heterogenność krajobrazu i różnorodność gatunkową na poziomie beta obliczono bazując na analizach transektów w terenie i na mapie numerycznej. Największą heterogenność stwierdzono wzdłuż transektu wytyczonego wzdłuż doliny. Różnorodność krajobrazu na poziomie gamma wyrażono liczbą gatunków występujących w dolinie rzeki. Na badanym terenie stwierdzono występowanie 324 gatunków roślin naczyniowych, glonów z pięciu rodzajów, dwóch gatunków porostów i 17 gatunków mszaków.

The object of study was the relationship between ecological diversity and gradients humidity the substratum salinity and man’s economic activity of the river Zgłowiączka valley The analysis of landscape structure was carried out basing on a map of real vegetation (1:10 000) and phytosociological studies. The valley fragment under study included the river, a saline spring and various types of plant communities. The largest area was occupied by grassland (25.53 ha), the crop fields (24.42 ha), groves of trees (12.24 ha) and halophilous communities (1.80 ha). 76 syntaxonomical units have been distiguished in the area. According to synanthopization degree of the vegetation, it has been found that seminatural vegetation occupies the largest area (29.31 ha), followed by communities of synanthropous vegetation (28.74 ha) and natural vegetation (4.25 ha). The ecological diversity of the Zgłowiączka valley has been estimated at level alfa, beta, and gamma (sensu Whittaker, 1977). The mean number of species in the phytosociological relevé ( - diversity) ranged from three in Ceratophylletum demersi to 45 in Caricetum gracilis. Landscape heterogeneity was calculated basing on the analysis of transects demarcated in the terrain and on the numerical map. The greatest heterogeneity was found in the transect along the valley. The landscape diversity at level gamma () was expressed by the number of species. In the area under study there have been found 324 species of vascular plants, algae of five genera, two lichen species and 17 bryophyte species.