Wolność sumienia i religii jako „constitutional essentials” w orzecznictwie polskiego Trybunału Konstytucyjnego

Abstract

W artykule stawiam tezę, iż można wyróżnić dwa sposoby rozumienia Rawlsowskich constitutional essentials – uniwersalne i partykularne. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy istnieje taka forma partykularnej interpretacji, która nie naruszałaby współwystępowania z uniwersalną. Odpowiedzi udzielam na podstawie analizy sposobu rozumienia wolności sumienia i religii zawartej w orzecznictwie polskiego Trybunału Konstytucyjnego. Zidentyfikować można dwie formy partykularnej interpretacji. Pierwsza wzmacnia pozycję mniejszości, druga natomiast pozycję większości. Pierwsza forma może współistnieć z uniwersalistycznym constitutional essentials jeżeli niweluje faktyczne istniejące nierówności. Partykularna interpretacja constitutional essentaials jest dopuszczalna, gdy pozwala na lepszą realizację idei autonomii.

In the paper I put forward a thesis that it is possible to distinguish two different ways of understanding Rawls’ constitutional essentials – universal and particularistic. The aim of the article is to provide an answer to the question whether there exists such a form of particularistic interpretation that does not compromise its coexistence with the universal interpretation. The answer is based on an analysis of the understanding of freedom of conscience and religion contained in the judgments of the Polish Constitutional Tribunal. Two forms of particularistic interpretation may be identified. The first strengthens the position of minorities, while the second of the majority. The first form may coexist with the universalist constitutional essentials, provided that it eliminates the actual existing inequalities, whereas particularistic interpretation of constitutional essentials is acceptable when it allows for a better implementation of the idea of autonomy.