Polskie a ukraińskie pojmowanie partnerstwa strategicznego pomiędzy Warszawą a Kijowem

Abstract

This article is supposed to reveal Ukrainian and Polish specificity of understanding of the notion: strategic partnership through the studies of the priorities of the two countries’ foreign policies. Secondly, it covers the question of Polish–Ukrainian relations in the term of strategic partnership. Strategic partnership can be understood formally and substantively. The first meaning arises as a result of various declarations made by political leaders expressing the will of joining their states by a sort of special attachment. The second one concerns current relations between the states and is composed of five constitutive attributes: mutual preference and intensification of contacts, definitively more intensive than typical relations with other countries; formalising mutual relations by establishing bilateral institutions, joint military units and regular meetings on all governmental levels; dedication to common goals in the scope of foreign affairs, leading to higher integrity; refraining from acting against partner’s strategic aims and equal status of partners. Analysing the priorities of Polish foreign policy, it is possible to observe that since 1989 Warsaw has been permanently struggling to become an equal member of the Euro–Atlantic community (NATO, UE) and to develop strategic partnership with the most influential states (USA, FRG, France). Furthermore, strategic relations with neighbours, especially Ukraine, remain Poland’s high priorities. It is important to notice that Warsaw attaches visibly greater importance to this bond than Kiev, balancing between the West and the East, does. As far as substantive strategic partnership is concerned, it must be affirmed that only few of the five constitutive attributes are fulfilled. Certainly, the mentioned countries maintain intensive diplomatic relations on all governmental levels and frequently demonstrate mutual preference. Unfortunately, despite gestures of friendship, still only a few mutual projects, especially in the fields of economy and power industry, are conducted. There are comparatively many Polish– Ukrainian institutions and a military unit: POLUKRBAT. On the other hand, several examples of acting against partner’s strategic aims can be found. However the lack of foreign policies’ integrity disqualifies the authentic strategic partnership between Poland and Ukraine, there is no point of denying all positive changes. The reconciliation after many years of tragic history is a valuable success of both governments. To conclude, present Polish–Ukrainian relations ought to be defined as plenty of prospects for the future, but not to such an extent which would allow us to call them strategic partnership.

Celem artykułu jest ukazanie polskiej i ukraińskiej specyfiki rozumienia pojęcia „partnerstwo strategiczne” na podstawie prezentowanych przez nie priorytetów polityki zagranicznej, a także rozstrzygnięcie czy współczesne stosunki na linii Warszawa – Kijów mogą być określone mianem materialnego partnerstwa strategicznego. Opisując instytucję partnerstwa strategicznego należy odróżnić jej znaczenie formalne od materialnego. W znaczeniu formalnym partnerstwo strategiczne to takie stosunki pomiędzy określonymi podmiotami, które są w ten sposób nazywane przez przedstawicieli tych podmiotów. Z kolei w znaczeniu materialnym to taki układ stosunków pomiędzy określonymi podmiotami, który niezależnie od używanych na jego określenie terminów, spełnia pewne przesłanki. Na cechy konstytutywne partnerstwa strategicznego składają się: wzajemne uprzywilejowanie oraz intensyfikacja kontaktów, idące dużo dalej niż typowe stosunki z innymi podmiotami stosunków międzynarodowych czy w ramach organizacji międzynarodowych; instytucjonalizacja wzajemnych stosunków poprzez powołanie wspólnych organów, jednostek wojskowych oraz mechanizmu regularnych spotkań na wszystkich szczeblach; wspólnota celów strategicznych w obrębie bezpieczeństwa i polityki zagranicznej, prowadząca do koordynacji poczynań w tych dziedzinach; powstrzymanie się od działań niezgodnych z celami strategicznymi partnera; równoprawna pozycja partnerów, bez znamion dominacji jednej ze stron. Analizując priorytety polskiej polityki zagranicznej można zauważyć, że III RP praktycznie od momentu powstania starała się zostać równoprawnym członkiem wspólnoty euroatlantyckiej (NATO, UE) oraz rozwijać uprzywilejowane stosunki z najbardziej wpływowymi państwami z jej obrębu (USA, RFN, Francja). Ponadto wysokie miejsce wśród jej priorytetów zajmowały strategiczne stosunki z sąsiadami, zwłaszcza z Ukrainą. Co ważne, Warszawa przywiązywała wyraźnie większą wagę do tej więzi niż Kijów, który większość czasu starał się lawirować między Zachodem i Wschodem. W związku z tym tylko część cech konstytutywnych partnerstwa strategicznego zostało w tej relacji spełnionych. Państwa utrzymują intensywne stosunki dyplomatyczne i często demonstrują wzajemne preferencje. Niestety, pomimo gestów przyjaźni, łączy je tylko kilka wspólnych projektów. Istnieje stosunkowo wiele polsko-ukraińskich instytucji, w tym wspólna jednostka wojskowa: Polukrbat. Z drugiej strony, można znaleźć kilka przykładów działania wbrew strategicznym celom partnera. Bez wątpienia pozytywna zmiana zaszła na polu pojednania między narodami, niemniej współczesne stosunki na linii Warszawa – Kijów mogą co najwyżej stać się w przyszłości materialnym partnerstwem strategicznym.