Od przekonywania do współdecydowania : zarządzanie konfliktami wokół ryzyka i technologii

Abstract

Nowe technologie mogą wywoływać kontrowersje społeczne: po pierwsze, ich rozwój i stosowanie mogą bezpośrednio skutkować oporem społecznym i konfliktami, jak dzieje się na przykład w przypadku biotechnologii, energii atomowej, technologii in vitro, nanotechnologii; po drugie, mogą one wywoływać niepożądane skutki, takie jak zanieczyszczenie środowiska, globalne ocieplenie klimatu, rozpowszechnienie się nowych epidemii (BSE, świńska i ptasia grypa). U źródeł konfliktów społecznych powstających wokół tych problemów – nazywanych tutaj konfliktami technologicznymi – leży postrzeganie przez część społeczeństwa niektórych technologii jako ryzykownych bądź wprost niebezpiecznych, przy jednoczesnym uznawaniu ich przez innych aktorów społecznych za bezpieczne i niegroźne. Celem tego tekstu jest prezentacja i próba oceny wypracowanych w społecznych badaniach nad nauką i technologią strategii zarządzania konfl iktami technologicznymi.

New technologies may bring about social controversies in two ways at least. First, their development and implementation may directly result in social protests, as it is the case of biotechnology, nuclear energy, in-vitro, nanotechnologies; second, new technologies may cause unwanted consequences, such as pollution, global climate change, spreading of new epidemics (BSE, swine or bird fl u). At the bottom of social conflicts which arise around those problems – which we call here ‘technological conflicts’ – is the perception of some technologies as risky or dangerous, whereas other social actors consider them safe and harmless. The fact that most of those controversies focus on technological safety requires a specifi c approach to managing this type of confl icts. The goal of this article is to present and assess strategies of technological confl icts’ management, which have been proposed within social studies on science and technology.