Niekeynesowska zależność pomiędzy tempem wzrostu gospodarczego a wielkością dochodów i wydatków publicznych (w relacji do PKB) w latach 2001-2015 w 11 państwach Europy Środkowo-Wschodniej należących do Unii Europejskiej

Abstract

Wbrew konwencjonalnym podręcznikom ekonomii i punktowi widzenia większości polityków redukcja wydatków publicznych i deficytu w finansach państwa może pobudzić wzrost gospodarczy. Kluczowa dla osiągnięcia niekeynesowskich efektów fiskalnej konsolidacji jest wiarygodność i trwały charakter podejmowanych działań, by wpłynąć na zmianę przyszłych rynkowych oczekiwań. Ważne są jednak także okoliczności gospodarcze, w jakich są one podejmowane, które mogą wzmocnić lub zniwelować ekspansywne efekty konsolidacji – wzmocni je m.in. okres stagnacji także w sąsiednich państwach, poprzedzony deprecjacją kursu walutowego, powszechna ekspansja fiskalna i pieniężna, czy poszukiwanie wyższej dochodowości przez inwestorów. Przeprowadzona analiza korelacji dowodzi bardzo silnej ujemnej zależności pomiędzy średnim poziomem wzrostu gospodarczego a średnim poziomem ingerencji sektora finansów publicznych w gospodarkę (mierzonej wielkością dochodów oraz wydatków publicznych w relacji do PKB) w długim okresie w 11 państwach Europy Środkowo-Wschodniej należących do Unii Europejskiej. Powyższe pozwala wnioskować, że trwała redukcja zakresu ingerencji finansów publicznych w PKB w Polsce, polegająca na znacznym i trwałym obniżeniu wydatków publicznych, dająca następnie pole do trwałej redukcji obciążeń fiskalnych, przyśpieszyłaby w długim okresie wzrost gospodarczy. Pozytywny efekt konsolidacji byłby najwyższy, gdyby działania te przeprowadzone zostały w okolicach 2011-2012 r. i towarzyszyły im inne rozwiązania prowzrostowe.

Contrary to conventional economics textbooks and the point of view of most politicians reduction in public spending and government deficit can boost economic growth. The most important condition to achieve non-Keynesian effects of fiscal consolidation is reliable and durable nature of the actions taken to alter the future market expectations. But the economic environment is important too. It may strengthen or offset the expansionary effects of consolidation – a period of stagnation in the neighboring countries, preceded by a depreciation of the exchange rate, a common fiscal and monetary expansion, an increase in investors' appetite for risk, among others, will strengthen them. The analysis of the correlation shows a strong negative relationship between the average level of economic growth and the average size of the public sector in the economy (measured by the level of public revenue and public expenditure in relation to GDP) in the long run in 11 countries of Central and Eastern Europe belonging to the European Union. That’s why a significant and sustainable reduction of public spending in Poland, that allow then for a sustainable reduction of the fiscal burden would accelerate long-term economic growth. The positive effect of the consolidation would be the highest, if these activities were carried out in 2011–2012 and were accompanied by a growth oriented policy mix.