Kolonializm jako system wychowawczy. Na przykładzie sytuacji Brazylii – ojczyzny Paula Freirego

Abstract

The valuable life of individuals and communities built by them is a purpose which is commonly considered as desired. Are we able to educate the youth accordingly? Is education of that kind possible at all in today’s world? The situation of postcolonial countries is particularly interesting in that context. Societies of those countries, weighed down by the domination of culturally foreign invaders, have been internally broken. This is the case of Brazil, Paulo Freire’s home country. In his classic work, Pedagogy of the Oppressed, Freire undertakes the question of the situation of the Brazilian society after the abolishment of colonialism in the 1960s. In this text, after presenting the main concepts and the historical and social backgrounds of the said transformation, I will focus on the limitations embedded in the Brazilian post-colonized people which do not allow them to create valuable life for themselves, both as individuals and communities. I will show in which way colonialism destroys values on the both levels.

Życie wartościowe jednostek i budowanych przez nie wspólnot to cel, który rozpoznajemy jako pożądany. Czy umiemy do niego wychowywać? Czy w ogóle współcześnie można do niego wychować? Szczególna w tym zakresie jest sytuacja krajów postkolonialnych. Naznaczone kilkusetletnim brzemieniem panowania obcych najeźdźców często, jako społeczeństwa, pozostają wewnętrznie rozbite. Tak jest w przypadku Brazylii, ojczyźnie Paula Freirego. W swojej klasycznej pracy Pedagogy of the Oppressed podejmuje on temat sytuacji społeczeństwa brazylijskiego po zniesieniu kolonializmu w latach 60. ubiegłego wieku. Po przedstawieniu pojęć i tła historycznego oraz społecznego ówczesnej Brazylii skupimy się w tekście na ograniczeniach wbudowanych w – skolonizowanych od pokoleń – Brazylijczyków do tworzenia życia wartościowego swojego osobistego oraz wspólnego. Pokażemy jak kolonialny system wychowawczy pozbawia wartości życie jednostek i wspólnot.