Zagrożenia jednostki w życiu osobistym i rodzinnym w społeczeństwie informacyjnym w opinii generacji 50+

Abstract

Nowadays, in Poland 6 generations of people co-exist. It is the generation Y that occupies the greatest amount of analysis in the context of the information society development, the generation Y constituting presently 21% of the inhabitants of Poland. The other generations are much less frequently mentioned; for instance, generation X and baby boomers are considered to a lesser degree despite the fact that they have the bigger share in the Polish society than the generation Y. It is worth noting that it is the job market in terms of which the description of how the respective generations function is provided. What is missing though are the considerations pertaining to, for instance, the opinions on information safety or the threats related to computer crime or the changes in the manner the family functions. This paper is an attempt to present the opinions of 50+ age group in the context of the dangers emanating from the information society development and from the extensive use of ICT in one’s personal and family life.

Współcześnie w Polsce funkcjonuje obok siebie, ale i żyje wspólnie ze sobą sześć pokoleń. Najwięcej miejsca w analizach w kontekście rozwoju społeczeństwa informacyjnego zajmuje pokolenie Y, które stanowi obecnie 21% mieszkańców Polski. Znacznie rzadziej wspomina się o innych generacjach, np. o pokoleniu X czy też baby boomer’s, mimo że mają większy udział ilościowy w społeczeństwie polskim niż „igreki”. Główną płaszczyzną opisu funkcjonowania pokoleń w dostępnej literaturze jest rynek pracy. Brakuje natomiast rozważań dotyczących np. poglądów na temat bezpieczeństwa informacyjnego czy też zagrożeń związanych z przestępczością komputerową lub zmian w funkcjonowaniu rodziny. W skład generacji 50+ wchodzą: pokolenie baby boomer’s oraz osoby urodzone przed lub w czasie drugiej wojny światowej. Ramy chronologiczne tej grupy można określić następująco: urodzeni do 1964 roku. Z pewnością generacja 50+ to cyfrowi imigranci, gdyż zdobywali doświadczenia w świecie rzeczywistym. Jednak przynależność do grupy cyfrowych imigrantów nie musi zawsze prowadzić do cyfrowego wykluczenia. To proces skomplikowany i jego przebieg jest uzależniony od wielu czynników. Należą do nich m.in.: płeć, wiek, poziom wykształcenia. Obraz pokolenia 50+ w kontekście cyfrowych umiejętności i kompetencji nie jest jednorodny, szczegółów dostarczają badania Eurostatu, CBOS-u czy też Diagnozy społecznej. Prezentowane w artykule wyniki badań zostały przeprowadzone w 2015 r., głównym celem prowadzonych badań było zdiagnozowanie poglądów osób w wieku 16–74 lata na temat zagrożeń w społeczeństwie informacyjnym. W trakcie badań zebrano 2298 ankiet, z czego do dalszego opracowania zakwalifikowano 2111. Zagrożenia te rozpatrywano na pięciu płaszczyznach: życia osobistego i rodzinnego, pracy zawodowej, ochrony zdrowia, edukacji i wiedzy, bezpieczeństwa wewnętrznego. Respondenci określali poziom zagrożenia odczuwanego przez siebie oraz dla społeczeństwa. Ankietowani w obszarze zagrożeń życia osobistego mieli do wyboru jedenaście możliwości i mogli wybrać do trzech zagrożeń. W grupie ankietowanych 50+ najczęściej respondenci wskazywali nowe typy uzależnień, na drugim miejscu ulokowano osłabienie więzi międzyludzkich, a na trzecim osłabienie więzi rodzinnych i zanik rodzin wielopokoleniowych. Wśród ankietowanych 11,6% nie miało zdania. Szczegółowa analiza statystyczna pozyskanych danych w grupie 50+ wykazała, że czynnikami wpływającymi na poglądy respondentów są: płeć, stan zatrudnienia, częstotliwość korzystania z sieci, a także ocena własnych umiejętności. Problem zagrożeń jednostki wynikających z rozwoju społeczeństwa informacyjnego w opisywanych badaniach ujęto także z perspektywy ilościowej. Respondenci określali poziom zagrożenia jednostki w określonym obszarze w skali od 0 do 5. Wyznaczali je z dwóch perspektyw: w stosunku do innych osób oraz w stosunku do siebie, jego wartości wynosiły odpowiednio 2,90 oraz 2,63, co wskazuje na wartości średnie. Znaczący jest fakt, że blisko 40% w grupie 50+ zadeklarowało zetknięcie się z problematyką zagrożeń jednostki w społeczeństwie informacyjnym. Badania wykazały także, że większość respondentów jest przekonana o tym, iż potrzebne są inicjatywy mające na celu uświadomieniu jednostkom zagrożeń wynikających z rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Ankiety pokazały, że respondenci z grupy 50+ odczuwają zagrożenia dla jednostki wynikające z rozwoju społeczeństwa informacyjnego, wrażliwość na te kwestie jest nieco silniejsza u kobiet. One częściej postrzegają ją przez pryzmat relacji międzyludzkich. Mężczyźni raczej patrzą na ten problem poprzez optykę technologiczną.