Nieklasyczna socjologia medycyny Michela Foucault: praktyki medykalizacji jako praktyki władzy.

Abstract

Tło prezentacji stanowi dość kontrowersyjna teoria władzy-wiedzy Michela Foucault, którą jednakże uważam za interesujące ujęcie procesów zmiany społecznej zarówno w mikro, jak i w makroskali. Francuski uczony nazywany jest twórcą „społecznego konstruktywizmu w socjologii zdrowia i medycyny” - koncepcji, którą, jak sądzę, można określić mianem nieklasycznej socjologii medycyny. W swych pracach Foucault wiele uwagi poświęcił historycznym rekonstrukcjom procesów medykalizacji społeczeństwa zachodniego począwszy od XVIII wieku. Procesy medykalizacji wiązał on, z jednej strony, z pojawieniem się pewnych nowych typów władzy, które nazywał władzą anatomopolityczną i biowładzą oraz, z drugiej strony, z pojawieniem się nowych kompleksów wiedzy, które nazywał dyskursami werydycznymi, to jest dyskursami przypisującymi sobie status prawdziwych. Analizy podejmowane przez Michela Foucault, które pragnęłabym przywołać, dotyczyły: historycznych sposobów kulturowego konstytuowania fenomenu ciała oraz choroby (ze zwróceniem szczególnej uwagi na status chorób psychicznych); procesów przemian statusu pacjenta i pozycji lekarza w strukturze społecznej; wpływu praktyk medycznych oraz typów wiedzy sprzężonych z tymi praktykami na inne sfery kultury (zwłaszcza sferę wyobrażeń symbolicznych, wartości, sposobów jednostkowego doświadczania siebie). Spośród kompleksów wiedzy powiązanych z obszarem praktyk medycznych Foucault najwięcej uwagi poświęcił dyskursom psychologii i psychiatrii, kryminologii oraz seksuologii. Wystąpienie ma na celu prezentację procesów medykalizacji społeczeństwa jako procesów instytucjonalizacji subtelnych sieci dominacji. Ekspansję praktyk medycznych i różnych postaci wiedzy z nimi związanych będę usiłowała przedstawić jako zjawisko przyczyniające się do normalizacji i homogenizacji społeczeństwa. Ponieważ obydwa procesy (normalizacji i homogenizacji społeczeństwa) francuski myśliciel pojmował jako procesy zniewalania jednostek, podejmę próbę wskazania na wymiary etyczne badań Michela Foucault.