Rozważania wokół platońskiej koncepcji śmiechu
Loading...
Date
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
The purpose of this article is a critical reconstruction of the Platonic conception of laughter, which is presented primarily in Republic and Philebus . A comic quality calls, in his opinion, to lower emotions, it throws human mind out of balance and undermines the prevailing order of values. The philosopher associates a laughter with the feeling of envy ( phtonos ), which comes down to the joy of humiliating of someone weaker. The comic envy - as opposed to passive jealousy - almost automatically leads to the activity, to the enhancement of humiliation. Laughter is caused according to Plato by a defect resulting from the ignorance about himself. The key feature of the comic situation is the asymmetry between the victim's weakness and the strength of a laughing person. Plato's concept of laughter turns out to be one-sided, when we compare it with "laughter of Democritus" which serves as a therapeutic and catharctic means. Laughter is here a clear signal that initiates the critical reflection on himself and gives impetus to a change of attitude towards the world. In his writings Plato did not include such educational and cognitive aspects of laughter because in his philosophy it becomes a specific antagonist of true knowledge. The negative attitude towards laughter does not go hand in hand with Plato’s recognition of Socrates, who used irony as a key element in his method of inquiry leading to truth.
Celem niniejszego artykułu jest krytyczna rekonstrukcja platońskiej koncepcji śmiechu, którą filozof przedstawia głównie w Państwie i w Filebie . Komizm apeluje, jego zdaniem, do niższych emocji, wytrąca ludzki umysł z równowagi i podważa panujący porządek wartości. Śmiech kojarzy on z doznaniem zawiści ( phtonos ), które sprowadza się do radości z upokorzenia słabszej osoby. Komiczna zawiść - w przeciwieństwie do biernej zazdrości - niemal automatycznie popycha do aktywności, do potęgowania upokorzenia. Śmiech wywołuje, według Platona, wada wynikająca z niewiedzy o sobie. Kluczowa dla komicznej sytuacji jest asymetria między słabością ofiary a mocą śmiejącego się. Platońska koncepcja śmiechu okazuje się jednostronna, gdy zestawimy ją ze „śmiechem Demokryta“, który pełni funkcję terapeutyczną i katarktyczną. Śmiech stanowi tutaj wyrazisty sygnał, który zapoczątkowuje krytyczną refleksję nad sobą samym i daje impuls do zmiany postawy wobec świata. Platon nie uwzględnia w swoich pismach takiego dydaktyczno-poznawczego znaczenia śmiechu, dlatego staje się on w jego filozofii swoistym antagonistą prawdziwego poznania. Negatywna postawa wobec śmiechu nie wspólgra jednak z uznaniem, jakim Platon darzy Sokratesa, który wykorzystywał ironię jako kluczowy element swojej metody dochodzenia do prawdy.
Celem niniejszego artykułu jest krytyczna rekonstrukcja platońskiej koncepcji śmiechu, którą filozof przedstawia głównie w Państwie i w Filebie . Komizm apeluje, jego zdaniem, do niższych emocji, wytrąca ludzki umysł z równowagi i podważa panujący porządek wartości. Śmiech kojarzy on z doznaniem zawiści ( phtonos ), które sprowadza się do radości z upokorzenia słabszej osoby. Komiczna zawiść - w przeciwieństwie do biernej zazdrości - niemal automatycznie popycha do aktywności, do potęgowania upokorzenia. Śmiech wywołuje, według Platona, wada wynikająca z niewiedzy o sobie. Kluczowa dla komicznej sytuacji jest asymetria między słabością ofiary a mocą śmiejącego się. Platońska koncepcja śmiechu okazuje się jednostronna, gdy zestawimy ją ze „śmiechem Demokryta“, który pełni funkcję terapeutyczną i katarktyczną. Śmiech stanowi tutaj wyrazisty sygnał, który zapoczątkowuje krytyczną refleksję nad sobą samym i daje impuls do zmiany postawy wobec świata. Platon nie uwzględnia w swoich pismach takiego dydaktyczno-poznawczego znaczenia śmiechu, dlatego staje się on w jego filozofii swoistym antagonistą prawdziwego poznania. Negatywna postawa wobec śmiechu nie wspólgra jednak z uznaniem, jakim Platon darzy Sokratesa, który wykorzystywał ironię jako kluczowy element swojej metody dochodzenia do prawdy.
Description
Keywords
Platon, Sokrates, Homer, Demokryt, ironia, śmiech, komedia, Plato, Socrates, Democritus, irony, laughter, comedy
Citation
Studia z Historii Filozofii, No. 4, Vol. 6, pp. 149-174
Collections
Endorsement
Review
Supplemented By
Referenced By
Creative Commons license
Except where otherwised noted, this item's license is described as Attribution-NoDerivs 3.0 Poland