Fenomen Wielkiego Księstwa Litewskiego – koegzystencja kultur. Przekłady Koranu na język polski

Abstract

Wielkie Księstwo Litewskie jest w dziejach Europy unikalnym przykładem pokojowej koegzystencji wielu narodowości, kultur i religii. Od XIV w. swoje losy związali z ziemiami Księstwa tatarscy osadnicy, reprezentujący typ kultury inkluzywnej – otwartej na zewnętrzne wpływy kulturowe. Pełna asymilacja z chrześcijańskim otoczeniem znalazła wyraz w materialnym i niematerialnym dziedzictwie kulturowym tej grupy etnicznej, do którego należą zarówno obiekty architektoniczne, jak i osobliwa literatura religijna, w tym pierwszy w Europie przekład Koranu na języki słowiańskie. Bezpośrednią implikacją panującej w dawnej Rzeczypospolitej tolerancji kulturowej była również współpraca katolików (filomatów wileńskich) i muzułmanów (Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego) w zakresie tłumaczenia i wydania XIX-wiecznej translacji świętej Księgi islamu.

In the history of Europe, the Grand Duchy of Lithuania is a unique example of peaceful coexistence of nations, cultures and religions. Since the 14th century, the Tatar settlers shared their lot with the land of the Duchy, and they represented the type of an inclusive culture – open to external cultural influences. The full assimilation with the Christian environment found its expression in material and nonmaterial cultural heritage of that ethnic group; among other things, there are undoubtedly both architectonic objects and examples of specific religious literature, including the first European Quran’s translation into Slavic languages.