Niewidzalne ryzyko. O społecznej konstrukcji bezpieczeństwa

Abstract

W ramach badań nad ryzykiem powstał szereg prac empirycznych podejmujących temat społecznej konstrukcji ryzyka, niewiele jednak uwagi poświęcono do tej pory drugiej stronie tego procesu: wykluczaniu ryzyka z obszaru społecznej świadomości poprzez jego (celowe lub nie) skrywanie, ignorowanie lub marginalizowanie. W tym tekście, w oparciu o koncepcje ryzyka autorstwa Ulricha Becka, Mary Douglas i Aarona Wildavsky’ego oraz ustalenia nurtu socjologii niewiedzy naukowej (Sociology of Scientific Ignorance), zaproponowana zostanie kategoria „uniewidaczniania ryzyka”, odnosząca się do mechanizmów i procesów funkcjonujących w ramach społecznego definiowania i konstruowania ryzyka. Następnie przedstawione zostaną główne obszary funkcjonowania mechanizmów uniewidaczniania ryzyka w praktyce społecznej oraz zidentyfikowane podstawowe typy tych mechanizmów, występujące na różnych etapach społecznego definiowania ryzyka i prowadzące do konstruowania społecznego poczucia bezpieczeństwa. Niniejszy tekst ma charakter projekcyjny i wskazuje na możliwe ścieżki eksploracji tematu. Jego celem jest przedstawienie projektu nowego pola badawczego, obejmującego obszary uniewidaczniania ryzyka oraz rządzące tym procesem mechanizmy, reguły i strategie działania. Przedstawione zostały mechanizmy zachodzące w obszarach szacowania ryzyka, polityczno-ekonomicznego definiowania ryzyka oraz dyskursu o ryzyku.