Polichromie ścienne Jerzego Nowosielskiego w cerkwi w Górowie Iławeckim – zagadnienia technologii i techniki malarskiej

Abstract

Twórczość Jerzego Nowosielskiego obejmuje dzieła o zróżnicowanej tematyce oraz technice wykonania. Ważną część tej twórczości stanowi jego malarstwo monumentalne w świątyniach rzymsko i greckokatolickich oraz prawosławnych. Wśród tych realizacji znajdują się malowidła ścienne w wybudowanej w gotyckim stylu cerkwi greckokatolickiej pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Górowie Iławeckim, które malarz wykonał w latach 1984-1985. Artykuł prezentuje wybrane zagadnienia technologii i techniki tych polichromii, których interpretację przeprowadzono na podstawie wyników następujących badań: obserwacji malowideł w świetle VIS oraz promieniowaniu UV, analizy fotografii w bliskiej podczerwieni, fluorescencji UV, rentgenowskiej analizy fluorescencyjnej (XRF), energodyspersyjnej mikroanalizy rentgenowskiej z zastosowaniem mikrosondy elektronowej (SEM-EDS), spektroskopii w podczerwieni z transformatą Fouriera (FTIR), analizy przekrojów poprzecznych przy użyciu mikroskopii standardowej VIS i mikroskopii fluorescencyjnej UV. Identyfikację pigmentów przeprowadzono również na podstawie interpretacji fotografii wykonanych w technice „fałszywych kolorów” oraz analizy mikrochemicznej pobranych próbek. Badania te pozwoliły sprecyzować charakterystyczne cechy malarstwa Jerzego Nowosielskiego związane z wyborem materiałów malarskich i sposobami ich użycia, szczególnie takimi, które decydują o niepowtarzalności jego stylu i czynią jego dzieła natychmiast rozpoznawalnymi.

The artistic output of Jerzy Nowosielski includes works of various subject matter and technique. An important part of his works is monumental painting in the temples of the Roman and Greek Catholic and Orthodox denominations . Among these are wall paintings in built in the Gothic style Greek Catholic Church in Górowo Iławeckie, that the painter made in 1984-1985. The article presents selected issues of technology and techniques of polychrome, whose interpretation was based on the results of the following: observation of the paintings in visible and UV light , analysis of the photographs taken in near infrared, UV-fluorescence, energy-dispersive X-ray spectroscopy (XRF), Scanning Electron Microscopy with Energy Dispersive X-ray Spectroscopy (SEM-EDS), Fourier Transform Infrared Spectroscopy (FTIR), microscopic analysis of cross-sections of paint layer samples (standard VIS- and UV- fluorescence microscopy). Identification of pigments was carried out also using the interpretation of photographs taken in the technique "false color" and microchemical analysis of acquired samples of paint layers . These studies helped to define specific features of Jerzy Nowosielski painting, related to the choice of painting materials and methods of their use, especially those that determine the uniqueness of his style and makes his works instantly recognizable.