Epistemologia seksualności i zamętu powodowanego płcią w badaniach terenowych. Tabu w badaniach kultur niepełnosprawności

Abstract

Analiza literatury podejmującej problematykę płci i seksualności w kontekstach epistemologicznych wskazuje z jednej strony relatywnie skąpe dane, a z drugiej – niezadowolenie badaczy z takiego stanu rzeczy. Antropolodzy kultury i socjolodzy wypowiadają się krytycznie na temat braku podejmowania pogłębionych i syntetycznych analiz naukowych, ukazujących rolę płci i seksualności w terenie badawczym. E. Poulton (2012) mówi wprost o „ślepocie na płeć” (gender blindness) w analizach metodologicznych, natomiast J. Cupples (2002) i A. Waling (2017)– o istniejącym wśród badaczy społecznych tabu wobec problematyki ich atrakcyjności seksualnej w badaniach terenowych. Trudno zaprzeczyć, że płeć oprócz intelektu i warsztatu badawczego jest istotnym aspektem definiującym w różnorodny sposób pozycję badacza w terenie, jego interakcje z uczestnikami sceny kulturowej i przebieg badań. Należy zauważyć, że analogicznie manifestuje się płeć i seksualność wszystkich aktorów uczestniczących w terenie badawczym. Płeć i seksualność w terenie oddziałuje z różnym nasileniem, w dodatku bez względu na to, czy badacz chce to zauważyć, czy też woli milczeć na ten temat. Poniższy artykuł, osadzony w antropologicznym gruncie teoretycznym, obejmuje przegląd epistemologicznych problemów związanych z seksualnością i płcią w badaniach jakościowych, notowanych przez antropologów kultury, socjologów oraz pedagogów, którzy identyfikują pracę badawczą z gruntem antropologii kulturowej. W drugiej części tekstu wtórnie przeanalizowano problematykę związaną z epistemologicznym obszarem tabu na temat seksualności i płci w kulturze niepełnosprawności intelektualnej. Zreinterpretowano fragmenty danych surowych, pochodzące z raportu z badań mikroetnograficznych M. Bandyszewskiej (2017). Przywoływane z badań dane jakościowe dotyczyły problemów związanych z rolą płci podczas nawiązywania więzi w kulturze organizacyjnej męskiego domu pomocy społecznej (DPS).