Filozofia dialogu a dialog ekumeniczny

Abstract

Revealing a dialogical character of religion and philosophy, the paper nvestigates the relationship between ecumenical transformations and the philosophical idea of dialogue. Dialogueness is the fundamental feature of religious acts. If one focuses on the presence of dialogue in the philosophical tradition, one has to distinguish two forms of dialogue. The first one is just a way of philosophising through dialogue. The second one tries to conceive of dialogue as the foundation of the „new philosophy and thinking”. Treating dialogue not as a mere tool of philosophy but as a philosophical category, dialogical thinking has been changing man’s original attitude towards the world.

Koniec wielkich teorii, kres uniwersalizmów i ontologicznej jedności, pojawienie się wielu systemów orientacji świata – wszystko to wyznaczało drogę naszej kultury do poważnego potraktowania dialogu. Taki dialog oznaczał poszukiwanie możliwości współistnienia często sprzecznych i konkurencyjnych schematów wyjaśniania świata. W budowie nowego dialogicznego wymiaru kultury uczestniczyła filozofia dialogu. Filozofia ta, której szczyt rozwoju przypada na wiek XX, przyczyniała się do budowy świadomości dialogicznej, oddziałując na różne obszary kultury Zachodu. Jednym z nich była religia i relacje między religiami. Artykuł ukazuje próby przebudowania przez filozofię dialogu świadomości religijnej i ujawnienia jej dialogicznego charakteru oraz wpływ myślenia dialogicznego na przemianę sensu dialogu i otwarcie przez nią drogi do ekumenizmu. Wskazuje się, że filozofia dialogu dokonała przewartościowania sensu dialogu z jego rozumienia tylko jako wymiany intelektualnej w stronę dostrzeżenia w nim spotkania, wspólnego poszukiwania i dzielenia się odnalezionymi wartościami. Stworzona przez nią „kultura dialogiczna” ukazała, że również w sprawach religijnych wspólne poszukiwania, wzajemna pomoc i dzielenie się własnymi osiągnięciami coraz bardziej zbliżają nas do prawdy, a dialog jest istotnym wymiarem naszego pielgrzymowania.