Problem ‘zmiany modalności’ w hipotezach pierwszeństwa gestów w ewolucji języka: w stronę hipotez multimodalnych

Abstract

Hipotezy pierwszeństwa gestów, względnie gesturalne, zajmują centralne miejsce w aktualnych rozważaniach nad pojawieniem się i ewolucją ludzkiej zdolności językowej. Zgodnie z nimi język filogenetycznie wywodzi się od systemu komunikacji gestowej, a nie głosowej (choć ta druga możliwość jest bardziej intuicyjna i z racji tego wielu autorów wersję głosową niesłusznie zakłada jako oczywistą). Przyjmujemy tu szeroką definicję gestów, zaliczając do nich większość sygnałów cielesnych w modalności wizualnej, czyli odbieranych wzrokowo. Jakkolwiek same hipotezy gesturalne są szeroko omawiane w literaturze przedmiotu (choć nie polskojęzycznej), wiele opracowań wskazuje na ich zasadniczy problem: jeśli komunikacja językowa miała pierwotnie charakter gestowy to dlaczego, kiedy i w jaki sposób nastąpiła zmiana, czyli przejście języka do modalności głównie głosowej? Jak dotąd problem ten nie znalazł satysfakcjonującego rozwiązania. W naszej pracy, po pierwsze, przybliżamy tę tematykę polskiemu czytelnikowi, krótko referując argumenty na rzecz hipotez gesturalnych, i po drugie, proponujemy rozwiązania problemu zmiany modalności. W zasadniczej części sprowadzają się one do przyjęcia perspektywy multimodalnej, która zakłada, iż ewolucja języka zachodziła z udziałem obu modalności - wizualnej i głosowej - jednocześnie. Założenie to pozwala nie tylko rozwiązać problem zmiany modalności, z jakim borykają się hipotezy pierwszeństwa gestów, ale tłumaczy także głęboką integrację mowy i gestów ucieleśniających ludzką zdolność językową.

Description

Niniejszy tekst jest wersją preprint (nie poddaną korekcie) artykułu Orzechowski, S., Sławomir Wacewicz and Przemysław Żywiczyński 2016. "Problem ‘zmiany modalności’ w hipotezach pierwszeństwa gestów w ewolucji języka: w stronę hipotez multimodalnych". Studia semiotyczne 18-19, 335-369. Jego opublikowana wersja jest dostępna pod adresem: http://studiasemiotyczne.pts.edu.pl/tomy/xxviii_xxix_teksty/19.pdf Obszerne fragmenty artykułu weszły w skład książki Żywiczyński, P. i Wacewicz, S. (2015): Ewolucja języka. W stronę hipotez gesturalnych. Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK za zgodą wszystkich autorów oraz Redaktora Naczelnego pisma.

Keywords

ewolucja języka, filogeneza języka, glottogeneza, pochodzenie języka, protojęzyk, gesty, gesturologia, multimodalność, glottogeneza

Citation

Studia semiotyczne vol. 18-19, 2015, pp. 335-369

Collections

Endorsement

Review

Supplemented By

Referenced By

Creative Commons license

Except where otherwised noted, this item's license is described as Attribution-NoDerivs 3.0 Poland