Ostatni człowiek a idea pokolenia, czyli jak Fukuyama odkrywał naturę ludzką

Abstract

The aim of the article is to verify a thesis Fukuyama once advanced: the forthcoming end of history is related to the replacing of human need for appreciation by equality and mutual appreciation last men achieve in liberal democracies. I also analyze the conception of human nature which Fukuyama takes for granted and treats as the base for defining the essence of the last man. Another question I consider concerns the role of Platon’s thymos and can be stated as follows: is it justified to draw such far reaching conclusions from the notion as Fukuyama does in The Las Man ? To answer the question I confront Fukuyama’s reflections concerning thymos with Hobbes’ and Rousseau’s understanding of the notion, and the idea of the end of history with the idea of generation proposed by Jose Ortega y Gasset.

Niniejszy artykuł ma na celu zweryfikowanie tezy Fukuyamy, zgodnie z którą nadchodzący koniec historii powiązany jest z zastąpieniem ludzkiej potrzeby uznania przez osiągniecie przez ostatnich ludzi równości i wzajemnego uznania w demokracjach liberalnych państw homogenicznych. Analizuję w nim koncepcję natury ludzkiej, której istnienie Fukuyama przyjmuje bez zastrzeżeń, a która służy mu do określenie istoty ostatniego człowieka. Zastanawiam sięrównież, czy napędzający zdaniem Fukuyamy bieg historii platoński thymos, leżący również u podstawy heglowskiej koncepcji potrzeby uznania, pozwala na wyciągnięcie tak daleko idących wniosków, jak te zaprezentowane w Ostatnim człowieku. Rozważania Fukuyamy dotyczące thymos zestawiam z ujęciami jego roli w ludzkim życiu przedstawionymi przez Hobbesa i Rousseau, zaś pogląd głoszący możliwość osiągnięcia kresu historii z ideą pokolenia Josè Ortegi y Gasseta.