Kult św. Elżbiety w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach

Abstract

Postać św. Elżbiety wpisała się zarówno w historię rozsianego po całej Europie zakonu krzyżackiego, jak i w dzieje powołanego przez nich w średniowieczu do istnienia wyjątkowego państwa, państwa zakonnego w Prusach. W niniejszym artykule chcemy dokonać prezentacji różnych przejawów kultu św. Elżbiety w granicach tego państwa . Obecność interesującej nas świętej to przede wszystkim owoc skutecznej akcji chrystianizacyjnej na obszarze ziemi chełmińskiej i Prus koordynowanej przez zakon krzyżacki od lat trzydziestych XIII wieku. Jednym z ważniejszych elementów tego procesu było stopniowe powoływanie do życia trwałych struktur kościelnych. W 1243 roku erygowano dla tego obszaru cztery diecezje: chełmińską, pomezańską, warmińską oraz sambijską. Diecezje te wchodziły w średniowieczu w skład powstałego w 1255 roku arcybiskupstwa ryskiego. Obszar Pomorza Gdańskiego, który znalazł się na początku XIV wieku w granicach państwa zakonnego, wchodził w skład diecezji włocławskiej . Podejmując badania nad dziejami Kościoła w granicach państwa zakonnego dotykamy między innymi zagadnienia dziejów religijności, a w tym kultu świętych. W tej bogatej rzeczywistości spotykamy także postać jednej z najbardziej znanych kobiet w średniowieczu, św. Elżbiety z Turyngii. Przeprowadzona kwerenda źródłowa pozwoliła na ukazanie kilku aspektów kultu świętej.