Nie ma społeczeństwa! „Nasi mniejsi bracia” – społeczne studia nad nauką oraz etyczne zaangażowanie Bruno Latoura

Abstract

Tekst dyskutuje wybrane tezy książki Bruno Latoura Reassembling the Social. An Introduction to Actor-Network-Theory. Praca ta w zamierzeniu autora pełni rolę systematycznego wprowadzenia do teorii aktora-sieci (ANT). Jest to niezwykle oryginalna filozoficznie koncepcja, wyrastająca z ponad 30-letniej już tradycji tak zwanych społecznych studiów nad nauką i technologią, które określić można jako nurt w obrębie nieklasycznej socjologii wiedzy. Tym razem francuski badacz zwraca się przede wszystkim do socjologów. ANT jest prezentowana jako alternatywna metateoria społeczna lub specyficzna metodologia. Autor odrzuca hipostazę Społeczeństwa, która blokowała nauki społeczne przez adekwatnym rozpoznaniem wielu mechanizmów, szczególnie tych charakterystycznych dla globalnego społeczeństwa ryzyka. Pisząc o tym, co społeczne, Latour ma na myśli wszystko, co do tej pory zostało zebrane, zwołane, zgromadzone (ang. assemblied), aby działać jako pewna całość. Nieważne, jaka jest „rzeczywista” ontologiczna natura tego, co udało się zgromadzić. Najbardziej newralgicznym obszarem badań postanawia on uczynić ustanawianie związków, relacji, stabilizowanie powiązań. ANT jest zatem a-socjologią, socjologią związków, asocjacji (ang. associology). Tekst podkreśla, iż ANT nie jest kolejną wersją konstruktywizmu społecznego. Współtwórcy tego stanowiska zależy też na jego empiryczności oraz uwzględnieniu w naukach społecznych roli obiektów, rzeczy – „naszych młodszych braci”.