Czy szlachecka Rzeczpospolita miała konstytucję? Przyczynek do rozważań nad wykorzystywaniem ustaleń nauki prawa konstytucyjnego do badań historii ustroju

Abstract

The aim of the article is to answer a question: is it possible to use a term „constitution” for the reality of feudal times? Thesis of the article is based on an analysis of the political system of Polish-Lithuanian Commonwealth. The author presents views of the researchers, who are on the opinion that some of old-polish legal acts may be considered as constitutions, starting from the Henrician Articles from 1573. He tries to check those theories, and asses them critically in the light of requirements, which should be fulfilled by a Basic Law.

Celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy możliwe jest stosowanie pojęcia konstytucja do realiów epoki feudalnej. Opiera się on na analizie stosunków ustrojowych Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Autor prezentuje poglądy badaczy, którzy twierdzą, iż pewne staropolskie akty prawne można uważać za konstytucje, począwszy od Artykułów henrykowskich z 1573 roku. Stara się przy tym krytycznie je ocenić w perspektywie wymogów, które powinien spełniać akt prawny o charakterze ustawy zasadniczej.