Alasdair MacIntyre czy Jacek Woroniecki? W poszukiwaniu teorii cnoty inspirującej dla pedagogiki

Abstract

Celem artykułu jest porównanie dwóch teorii cnoty. Pierwszą sformułował Alasdair MacIntyre, odwołując się do myśli Arystotelesa. Druga, opracowana przez Jacka Woronieckiego, powstała na fundamencie filozofii św. Tomasza z Akwinu. Autor artykułu porównuje obydwie teorie, zwracając uwagę na to, jak określają cel ludzkiego życia i jaką teorię dobra zakładają. Woroniecki wskazuje na cel transcendentny, a dobro traktuje jako obiektywne. Wylicza też cztery cnoty, które stanowią fundament wszystkich innych cnót. Są to cnoty kardynalne: roztropność, sprawiedliwość, umiarkowanie i męstwo. MacIntyre uznaje, że cel ludzkiego życia związany jest z uczestnictwem we wspólnocie i dobrami wewnętrznymi, które można zdobyć przez zaangażowanie w życie społeczne. Ponieważ w jego teorii dobro jest relatywizowane, dlatego cnoty też mają względny charakter. Porównanie prowadzi do wniosku, że Woroniecki opisuje cnoty na zupełnie innym poziomie niż MacIntyre. Charakteryzując cnoty, wskazuje na jakości człowieka, które świadczą o jego podmiotowości. Cnoty w ujęciu MacIntyre’a to egzemplifikacje cnót kardynalnych w różnych kontekstach, w których funkcjonuje konkretny człowiek. Obydwie teorie przedstawiają więc cnotę w różnych aspektach i są wobec siebie komplementarne. Druga część artykułu poświęcona została porównaniu pedagogicznych implikacji obydwu teorii. W jego wyniku okazuje się, że Woroniecki wskazuje na wartość doświadczenia obiektywnej rzeczywistości w kształtowaniu cnót, natomiast MacIntyre podkreśla wartość wspólnoty i tradycji poszukiwania dobra, tworzonej w jej ramach.