Wolontariat niedostosowanych społecznie w zespołowej opiece paliatywno-hospicyjnej

Abstract

Od początku XXI wieku podejmuje się szereg działań, by przywrócić społeczne zaangażowanie w opiekę nad chorym i jego bliskim. Historia współczesnego ruchu hospicyjnego przypomina o kluczowej roli wolontariatu. Wokół chorego u kresu życia skupiają się grupy wolontariackie, zróżnicowane pod względem rodzaju relacji z chorym, wieku, wykonywanych zadań czy grupy społecznej: na przykład wolontariusze medyczni, akcyjni, wolontariusze 50+, wolontariusze kierowcy. Są to również wolontariusze wywodzący się spośród osób pozbawionych wolności. Działania włączające osoby skazane i zagrożone wykluczeniem w życie społeczne poprzez wolontariat w ośrodkach paliatywno-hospicyjnych jest szansą na wzmocnienie resocjalizacji inkluzyjnej w praktyce penitencjarnej i prewencyjnej w naszym kraju. Mogą one korzystnie wpływać na proces przystosowania społecznego osób go realizujących, a kontakt z członkami zespołu, z chorymi i ich rodzinami, jest okazją do refleksji, zmiany postępowania i odkrycia radości z czynienia dobra i służenia innym. Praktycznym przykładem takiego działania był zrealizowany w 2008 roku przez 15 ośrodków paliatywno-hospicyjnych i zakładów karnych projekt „Wolontariat Hospicyjny jako narzędzie uczenia Akceptacji i Tolerancji dla osób opuszczających placówki penitencjarne” (WHAT). Opierał się na wcześniejszych doświadczeniach sześcioletniej współpracy Hospicjum w Gdańsku z Zakładem Karnym w Gdańsku – Przeróbce. W 2009 roku wartość programu wolontariatu skazanych w ośrodkach paliatywno-hospicyjnych została dostrzeżona i doceniona przez Radę Europy. Po oficjalnym ukończeniu projektu WHAT współpraca pomiędzy ośrodkami paliatywno-hospicyjnymi i zakładami karnymi trwa nadal, co jest najlepszym potwierdzeniem tego, że wolontariat osób niedostosowanych i wykluczonych społecznie może przynosić długotrwałe korzyści każdej ze stron. Rozpoczęty w Gdańsku projekt realizuje obecnie 41 ośrodków paliatywno-hospicyjnych oraz ponad 100 ośrodków opieki długoterminowej w Polsce.