Zróżnicowanie formalne przekładów Koranu

Abstract

W artykule podjęto zagadnienie przekładu Koranu na języki niekanoniczne. Zwrócono przy tym uwagę na ich zróżnicowanie formalne, zgodne z teorią idżazu. Skoncentrowano się na tłumaczeniach świętej Księgi islamu na język polski i starano się pokazać ich związek z ortodoksją. Wskazano zatem zgodność z doktryną islamu tatarskich tefsirów, a także oryginalność i odejście od niej w przypadku katechizmu Józefa Sobolewskiego pt. "Wykład wiary machometańskiej czyli iślamskiej…" Innym ważnym wnioskiem wynikającym z zestawienia tłumaczeń Koranu na język polski jest stwierdzenie, że zarówno najstarszy przekład, tj. tatarski tefsir (2. poł. XVI w.), jak i oba przekłady młodsze, czyli "Święty Koran" Ruchu Ahmadiyya (1990) oraz Koran w przekładzie polskim Jarosława Surdela (2011), mają status i akceptowaną przez dogmatykę islamu formę… tafsirów, to znaczy ‘wyjaśnień, objaśnień, wykładni’ arabskiego oryginału Świętej Księgi w języku polskim. Różnica dotyczy jedynie strony formalnej: rękopiśmienny tefsir Tatarów litewsko-polskich zachowuje klasyczną formę przekładu interlinearnego, natomiast przekłady z XX w. mają równoległy układ oryginalnego tekstu arabskiego oraz przekładowego – polskiego.

The article is devoted the problem of the translation of the Qur’an into non-canonical languages. In this context one emphasized their formal diversity, consistent with the theory of I’jaz. The author concentrated on the translations of the Holy Book of Islam into Polish. One demonstrated the compatibility of the Tatar tefsirs with the doctrine of Islam, and, in the case of Józef Sobolewski’s catechism entitled "Wykład wiary machometańskiej czyli iślamskiej…," also the originality and a departure from orthodoxy. Another important conclusion resulting from the comparison of translations of the Qur’an into Polish is that both the oldest translation, i.e. Tatar tefsir (2nd half of the 16th century), and younger translations, i.e. "the Holy Qur’an" of the Ahmadiyya Movement (1990) and the Qur’an in Jarosław Surdel’s Polish translation (2011), have the status and form of… tafsirs, i.e. ‘explanations, interpretations’ of the Arabic original of the Holy Book in Polish, accepted by the dogmatics of Islam. The only difference is in the formal aspect: the Lithuanian-Polish Tatar manuscript tefsir retains the classic form of an interlinear translation, while translations from the 20th century have a parallel arrangement of the original Arabic text and the translation one, i.e. Polish.