Abstrakt:
Publikacja pokonferencyjna (konferencja naukowa pt. Ochrona Zabytków na Pomorzu i Kujawach.
W 100. rocznicę organizacji urzędów konserwatorskich w Polsce, Toruń 2018), składająca się z sześciu związanych ze sobą rozdziałów.
Rozdział 1: aut. Janusz Krawczyk. W tekście dokonana zostaje ocena najważniejszych etapów rozwoju myśli konserwatorskiej, poszerzona o refleksję nad przekształceniem znaczenia terminów „zabytek” i „pomnik” oraz ich wpływem na rozwój i kształtowanie specyfiki polskiej myśli konserwatorskiej.
Rozdział 2: aut. Izabella Brzostowska. Autorka omówiła proces kształtowania się służb konserwatorskich w Prusach (nacisk położony na Prusy Zachodnie), oceniając przy tym praktyczne możliwości i kompetencje konserwatorów 2. poł. XIX i początków XX wieku.
Rozdział 3: aut. Karolina Zimna-Kawecka. Tekst dotyczy skomplikowanej sytuacji kształtujących
się w okresie międzywojennym na obszarze byłej dzielnicy pruskiej służb państwowych i prezentuje najważniejsze kierunki ówczesnej działalności praktycznej.
Rozdział 4: aut. Joanna Kucharzewska. Autorka dokonała charakterystyki działań budowlano-konserwatorskich toruńskich kamienic mieszczańskich na tle obowiązujących aktów prawnych, naświetlając stopień egzekwowania obowiązujących zarządzeń i wskazując na główne zasady, jakimi kierowano się w celu zachowania lub ekspozycji najwartościowszych elementów zabudowy.
Rozdział 5: aut. Adam Kaźmierczak. Tekst koncentruje się na analizie metody konserwatorskiej Pracowni Witrażowniczej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu Edwarda Kwiatkowskiego, który swoją praktykę zaczynał jeszcze przed wojną w słynnej artystyczno-konserwatorskiej pracowni Henryka Nostitz-Jackowskiego.
Rozdział 6: aut. Katarzyna Bartosiewicz. Autorka charakteryzuje działania konserwatorsko-restauratorskie dzieł sztuki na terenie działalności słupskiej delegatury Wojewódzkiego
Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku prowadzone od 2. poł. XIX w. na tle rozwoju teorii konserwatorskiej, uwzględniając aspekt społeczno-polityczny.
Publikację kończą biogramy prowincjonalnych i wojewódzkich konserwatorów zabytków działających do 1939 roku na Pomorzu i Kujawach oraz w Wielkopolsce (oprac. Izabella Brzostowska i Karolina Zimna-Kawecka).