Jonasz jako świadek diaspory asyryjskiej

Abstract

The exegetes have not been successful so far in determining the precise date of the creation of the Book of Jonah. The arguments presented in this academic debate are pure speculations and still arise many doubts. However, the problem of the date is crucial as without establishing the time from which the text comes it is not possible to interpret it correctly. Relying on the current research on the Book of Jonah it is difficult to answer positively the question whether Jonah was linked with Nineveh and with enslaved Israelites living in Assyria. As the current research on the date of the creation of the Book of Jonah has failed, it is necessary to look at the text from a different perspective. The analyses should concentrate on the reality described in the Book of Jonah which must be confronted with the historical data of biblical Israel and antiquity as such. Such an approach to the text allows us to draw a conclusion that the events described in the narrative best reflect the events from the Persian epoch and, to be more precise, from the time of religious reforms by the biblical characters, such as Nehemiah and Ezra. Against the background of these events the main themes from the Book of Jonah are best visible, for example the discussion on the role of pagans in the new community of Israel created after the Babylonian captivity and the timeliness of the idea of salvific universalism which is also present in other texts created after the exile.

Dotychczasowe wysiłki egzegetów nad ustaleniem precyzyjnej datacji Księgi Jonasza nie przyniosły pożądanego rezultatu. Przytoczone w tej naukowej dyskusji argumenty są czystą spekulacją i ciągle budzą wątpliwości. Problem datacji jest bardzo istotny. Bez ustalenia epoki, z której pochodzi dany tekst, nie można go właściwie zinterpretować. Na podstawie dotychczasowych badań nad Księgą Jonasza trudno także pozytywnie odpowiedzieć na pytanie, czy prorok Jonasz miał związek z samą Niniwią i mieszkającymi w Asyrii uprowadzonymi do niewoli Izraelitami. Ponieważ dotychczasowe prace nad datacją tekstu o Jonaszu zawodzą, należy spojrzeć na jej treść z innej perspektywy. Analizy winny dotyczyć rzeczywistości, której dotyka Księga Jonasza, które należy skonfrontować z danymi historycznymi w Historii biblijnego Izraela i starożytności w ogóle. Dzięki takiemu podejściu do bieżącego tekstu Jonasza można wyciągnąć wniosek, że wydarzenia opisane w tym opowiadaniu odzwierciedlają najlepiej wydarzenia przystające do epoki perskiej, a dokładnie do czasów reform religijnych przeprowadzanych przez biblijnych bohaterów: Nehemiasza i Ezdrasza. Na tle tych wydarzeń widać najlepiej podstawową tematyką ukazaną w dziele Jonasza: dyskusję nad rolą pogan w nowej wspólnocie Izraela budowanej po niewoli babilońskiej i aktualność idei uniwersalizmu zbawczego obecnego także w innych dziełach powygnaniowych.