Przyczynki do dziejów nowożytnego budownictwa i kamieniarstwa w Gdańsku na podstawie historii budowy Spichrza Królewskiego (1606–1608) tzw. Starej Apteki (1636–1638) i Małej Zbrojowni (1643–1645)

Abstract

Based on archive quarries, the article focuses on building history of several edifices created in Gdańsk in the first half of the seventeenth century. The group examined here includes the Royal Granary (1606-1608), the so-called Old Farmacy (1636-1638), in fact a munition storage, and the so-called Small Armory (1643-1645), all financed by the city. Conclusions drawn from the scrutiny of town bills offers detailed knowledge of the history of these edifices and, in more general terms, of the building practices in seventeenth century Gdańsk. The article also introduces several hitherto unknown figures engaged by the city authorities to carry out public commissions, including the building master Reinhold de Clerck who worked at the Old Farmacy and the Small Armory, and the sculptor and stonecutter Herman Knut (Knust) who created masonry for the former. In addition to that, it provides new information about the sculptor Wilhelm Richter, a continuator of the Van den Blocke enterprise who played a pivotal role in Gdańsk in the middle of the seventeenth century. Responsible for creating the masonry and architectural detail for the Armory, he also worked at the Town Hall and the High Gate complex.

W niniejszym artykule, opartym na analizie źródeł pisanych, omówiono kilka budowli wzniesionych w Gdańsku w pierwszej połowie XVII wieku. Do grupy tej należą: Spichrz Królewski (1606–1608), tzw. Stara Apteka (1636–1638), będąca w rzeczywistości magazynem amunicyjnym, oraz tzw. Mała Zbrojownia (1643–1645). Inwestycje te były finansowane z kasy miejskiej. Analiza rachunków miejskich dostarcza nowej, szczegółowej wiedzy o historii ich budowy, a także, w szerszym kontekście, o przebiegu procesów budowlanych w siedemnastowiecznym Gdańsku. W artykule zaprezentowano też sylwetki kilku nieznanych dotąd postaci, takich jak mistrz budowlany Reinhold de Clerck, który wzniósł tzw. Starą Aptekę i Małą Zbrojownię, oraz rzeźbiarz i kamieniarz Herman Knut (Knust), który wykonał dekorację kamieniarską pierwszej z tych budowli. Podano w nim ponadto nowe informacje na temat rzeźbiarza Wilhelma Richtera, kontynuatora warsztatu założonego przez rodzinę Van den Blocke. Jako rzeźbiarz i kamieniarz odgrywał on wiodącą rolę w Gdańsku w połowie XVII wieku; był twórcą kamieniarskiego wystroju Małej Zbrojowni, pracował także w ratuszu i przy kompleksie Bramy Wyżynnej.