Objaśnienia w Pismach dyskursywnych Zygmunta Krasińskiego

Abstract

The article concerns issues related to explanations which the author has written as the editor of Pisma dyskursywne by Zygmunt Krasiński, published as a part of new edition of the Romantic writer’s Collected works. Editorial dilemmas associated with the structure of the explanations hold a special place in the case of this type of prose – philosophical, political, religious and literary- -critical. The nature of works is related, first of all, to the selection of the type of explanations: factual ones will thus outnumber linguistic ones in terms of number and volume. Second of all, the publisher needs to face the eternal problem of editors – what should be explained, and what should not? The article’s author deliberates on the possible outcome of a “difficult spot” being unexplained in a commented work. Further on, the author presents the main types of explanations according to their subject, which are present in the volume of Pisma dyskursywne : Krasiński’s own mistakes or fact-related inaccuracies; explanations related to the individuals described by the Romantic writer; bibliographical references; quotations and references to other texts; professional terms which are difficult for contemporary readers. The article’s conclusion is a general remark: all actions by a publisher related to editing explanations must have their source and legitimization in the commented work, they cannot, however, be aimed at emphasizing a textologist’s erudition and personality.

Artykuł dotyczy zagadnień związanych z objaśnieniami, które autor zredagował jako edytor tomu Pism dyskursywnych Zygmunta Krasińskiego, wydanych w ramach nowej edycji Dzieł zebranych romantyka. Edytorskie dylematy związane z konstrukcją objaśnień zajmują szczególne miejsce w przypadku tego rodzaju prozy – filozoficznej, politycznej, religijnej, krytycznoliterackiej. Z charakterem pism wiąże się, po pierwsze, wybór typu objaśnień: objaśnienia rzeczowe będą zatem przeważać liczbowo i objętościowo nad objaśnieniami językowymi. Wydawca musi zmierzyć się, po drugie, również z odwiecznym problemem edytorskim – co należy objaśniać, a od komentowania jakich kwestii odstąpić? Autor artykułu reflektuje nad tym zagadnieniem, posługując się wprowadzoną przez Konrada Górskiego w podręczniku Tekstologia i edytorstwo dzieł literackich kategorią „upokorzenia czytelnika”. Autor wskazuje dalej główne typy objaśnień ze względu na ich przedmiot, jakie dają się wydzielić w tomie Pism dyskursywnych : omyłki autorskie Krasińskiego lub nieścisłości faktograficzne, objaśnienia związane z przywoływanymi przez romantyka osobami, odwołania bibliograficzne, cytaty i odwołania do innych tekstów, trudne dla dzisiejszego odbiorcy terminy fachowe. Konkluzję przedstawionego artykułu stanowi uwaga o charakterze ogólnym: wszelkie działania wydawcy związane z redakcją objaśnień muszą mieć swe źródło i legitymację w komentowanym dziele, nie mogą natomiast zmierzać do eksponowania erudycji i osobowości tekstologa.