Quod ex pretio habes – some remarks on the scope of unjustiAed enrichment liability in Roman law

Abstract

In this paper I deal with selected aspects of the concept of loss of enrichment in Roman law. I analyse a particular problem where someone acting in good faith has transferred to a third person a thing of another which he has previously received without legal ground. It was tackled by Ulpian in D.12.6.26.12 (Ulp. 26 ad ed.), where the jurist used the crucial phrase quod ex pretio habes, which can be interpreted in two ways: “what you still have left from the price” or “what you have received as price”. In modern translations of Digest the former interpretation is used, while in the Romanist literature the latter prevails. I present the views expressed in literature and analyse relevant sources of Roman law in search for clues which of those interpretations is the proper one. Finally, I come to the conclusion that the modern translation of D.12.6.26.12 should take into account the currently prevailing view on the interpretation of quod ex pretio habes, because this view is based in other sources.

W artykule zajmuję się wybranymi aspektami ustania wzbogacenia w prawie rzymskim. Analizuję szczególny problem sprzedaży w dobrej wierze osobie trzeciej korzyści majątkowej uzyskanej cudzym kosztem bez podstawy prawnej. Problem ten został poruszony przez Ulpiana w D.12.6.26.12 (Ulp. 26 ad ed.), gdzie jurysta ten użył sformułowania quod ex pretio habes, które może być dwojako interpretowane: „to, co pozostało ci z ceny”, lub „to, co otrzymałeś jako cenę”. W przekładach Digestów stosowana jest pierwsza interpretacja, podczas gdy w literaturze romanistycznej przeważa druga. Przedstawiam poglądy wyrażone w literaturze i analizuję relewantne źródła prawa rzymskiego w poszukiwaniu wskazówek, która z tych interpretacji jest właściwa. Ostatecznie dochodzę do wniosku, że współczesne przekłady wzmiankowanego fragmentu powinny uwzględnić pogląd dominujący w nauce, albowiem znajduje on potwierdzenie w innych źródłach.