Zagadnienia technologii i techniki malarskiej Gerarda de Lairesse na podstawie traktatu o malarstwie „Het Groot Schilderboek”

Abstract

Treatise Het Groot Schilderboek (“The Great Book on Painting”) of Gerard de Lairesse (1640–1711) belongs to important works which apart from theoretical issues include relevant information concerning painting technique. In the 17th and 18th century theoretical papers on the painting enjoyed great interest in the whole of Europe. The treatise by de Lairesse was well-known also amongst the artists active in Gdańsk, Toruń, and Elbląg in the Polish-Lithuanian Commonwealth. Up to the 18th century artists in Poland-Lithuania received their professional training within the framework of a guild system. The system of learning required copying of the famous ancient and modern works from prints. In Gdańsk and Toruń the works by de Lairesse enjoyed considerable popularity and were often copied. Given the significance of the work of the Dutch artist in Royal Prussia a project was initiated to recreate the painting technique described in his treatise. A copy of a painting by the artist was made fallowing available literature and an in-depth study of the treatise itself. The aim was to recreate in a practical way the technical details of the old workshop practice. The results of the analyses and of technological reconstructions can be used in conservation practice as well as in artistic activity.

Traktat Het groot schilderboek („Wielka księga malarska”) Gerarda de Lairesse (1640–1711) należy do znaczących dzieł, w których oprócz zagadnień teoretycznych zawarto istotne informacje dotyczące techniki malarskiej. W XVII i XVIII wieku prace teoretyczne o malarstwie cieszyły się dużym zainteresowaniem w całej Europie. Traktat de Lairesse’a znany był na przykład wśród artystów Gdańska, Torunia, Elbląga. Do wieku XVIII artyści polscy zdobywali doświadczenie głównie w ramach systemu cechowego. System nauki wymagał m.in. kopiowania znanych dzieł antycznych i nowożytnych reprodukowanych w postaci sztychów. W środowisku gdańskim i toruńskim dużym powodzeniem cieszyły się reprodukcje dzieł de Lairesse’a, które były często kopiowane. W związku ze znaczeniem pracy holenderskiego artysty w środowisku malarskim ówczesnych Prus Królewskich zajęto się badaniami, które umożliwiły odtworzenie techniki malarskiej opisanej w jego traktacie. Opierając się na dostępnej literaturze i dogłębnych studiach nad traktatem wykonano kopię wybranego obrazu artysty. Praca miała na celu praktyczne poznanie tajników dawnego warsztatu, praktyki. Wyniki analiz i rekonstrukcji technologicznych mogą być wykorzystane w praktyce konserwatorskiej oraz przy wykonywaniu prac artystycznych.