The Trinitarian Analogies and the Knowledge of God in the Arab Christian Theological Discourse

Abstract

As a method of approaching the divine reality in theology the analogies were based on the Old and the New Testament. By drawing out metaphors, the biblical authors, as well as Christ Himself, described in an intelligible way the incomprehensible reality of God and the nature of His kingdom. Moreover, this method helped Christian theologians and the Church Fathers to demonstrate the basic Christian dogmas, i.e. the Trinity and the Incarnation. From their works, these metaphors were passed on to the Arab Christian theologians, who made use of them in the exposition and defence of the aforementioned dogma. The use of the Trinitarian analogies by Arabic-speaking authors was determined not only by particular principles but also by their explanations of the nature of anal- ogy as such.

Poznanie Boga w arabskochrześcijańskim dyskursie teologicznym. Problem poznania Boga, właściwej metody i języka teologicznego zajmowały ważne miejsce w arabskiej literaturze chrześcijańskiej okresu Abbasydów. Z jednej strony ta transcendentna rzeczywistość jest niepoznawalna i niedająca się wyrazić słowami, z drugiej natomiast, jest ona uchwytna dla człowieka poprzez wiarę, pobożność i bojaźń. Autorzy arabscy upatrują szansę na poznanie Boga zarówno w orzeczeniach apofatycznych, jak i katafatycznych, korzystając przy tym ze spuścizny, jaką wypracowała teologia grecka. Pozytywne orzeczenia o poznaniu Boga znajdują swój wyraz w stosowanych analogiach, czyli obrazach zaczerpniętych z natury. Negatywny wymiar tego poznania jest zazwyczaj wyrażony w świadomości o niedoskonałości poznania jako takiego, oraz dystansu, jaki dzieli Stwórcę od stworzenia. Analogie wiodły prym w przybliżeniu problematyki dogmatu o Wcieleniu i o Bogu Trójjedynym, pełniąc funkcję edukacyjną dla chrześcijan oraz będąc argumentem w polemice z muzułmańskimi adwersarzami. Oprócz tego, analogie odegrały ważną rolę jako nośniki powstającej wówczas terminologii teologicznej po arabsku.