Koniec historii jako perspektywa hermeneutyczna w Księgach Królewskich

Abstract

Because of its narrative-rhetorical character the Book of Kings is composed not as a history in modern sense, but as a text to read in such a way as to manifest its power to make deep impact on its readers. The hermeneutics of the end of history puts the question, what kind of events launch cause-effect chain which culminates in this end. Applied to the Book of Kings it shows a failure of a project to create a religious community in terms of political institution of monarchy. After the Babylonian exile Jewish religion has turned out to be separated from any political framework. In its narrative shape it moved from a vernacular religion into the specific religion of diaspora.

Ze względu na swój dominujący narracyjno-retoryczny charakter Księgi Królewskie (podobnie jak pozostałe tzw. księgi historyczne ST) zostały pomyślane jako tekst a nie jako historia w dzisiejszym rozumieniu tego terminu, i jako tekst przeznaczone są do czytania w taki sposób, aby ujawniały one swoją siłę oddziaływania na czytelników, a nie odsyłały ich do jakiejś hipotetycznie zrekonstruowanej przeszłości. W hermeneutyce końca historii, którego narracyjne opisy znajdują się w kluczowych momentach struktury literackiej, wybrzmiewa pytanie, cofające się poprzez układ fabularny aż do początku: jakie wydarzenia uruchomiły łańcuch przyczynowo-skutkowy, którego zwieńczeniem okazał się ów koniec?’ Specyficzny rodzaj narracji historycznej Ksiąg Królewskich pokazuje klęskę projektu stworzenia wspólnoty religijnej o prerogatywach politycznych, czyli utożsamienia religii z instytucjami politycznymi, co obowiązywało w kulturze narodów starożytnego Bliskiego Wschodu. Żydom po klęsce babilońskiej nigdy nie udało się (choć próbowali) stworzyć politycznych ram dla swojej wiary. Pozostali wspólnotą religijną oddzieloną od struktur politycznych, a więc wspólnotą o naturze diaspory.