Spełnienie świadczenia odpowiadającego zasadom współżycia społecznego a zobowiązanie naturalne. Kilka refleksji z perspektywy historycznoprawnej

Abstract

The article attempts to answer the question of whether the legal institution regulated in article 411 paragraph 2 of the Civil Code can be called a natural obligation. For this purpose it examines the evolution the institution of the natural obligations from the Roman law to the present days. This analysis shows that the idea of natural obligation evolved over the centuries. It may be noted that under the influence of the idea of natural law the natural obligations began to associate with the moral obligations. This was reflected in modern codifications of civil law in the nineteenth and early twentieth century. What’s more, the French Civil Code has been recognized a natural obligation as a source of civil obligation.

Przedmiotem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy instytucja prawna uregulowana w art. 411 pkt 2 k.c. może być nazwana zobowiązaniem naturalnym. W tym celu przeanalizowano kształtowanie się instytucji zobowiązania naturalnego od prawa rzymskiego do współczesności. Analiza ta wskazuje, że zobowiązanie naturalne ulegało na przestrzeni wieków istotnym zmianom. Można przy tym zauważyć, że pod wpływem idei prawa naturalnego za zobowiązania naturalne zaczęto uznawać również zobowiązania moralne. Znalazło to swoje odbicie w nowoczesnych kodyfikacjach prawa cywilnego w XIX i na początku XX w. Co więcej, we francuskim Kodeksie cywilnym zobowiązanie naturalne uznano za źródło zobowiązania cywilnego.