Pedagogiczne pytania o przebaczenie

Abstract

Harm and answer to it in a form of forgiveness or refusal of forgiveness constitute important elements of human life, thus, of human development; therefore, they should become the subjects of educational reflection. However, the issues of relations between forgiveness and human development cannot be decided on with unequivocal statements. Despite the positive perception of forgiveness, one could easily see that forgiveness for which the victim is not mature enough yet may destroy him, and forgiving the wrongdoer, who does not understand his acts, may confirm his belief of rightness of his wrong deeds. In this context, when discussing the role of forgiveness in education, and, consequently, education of forgiveness, one should ask the question of the essence of forgiveness, of its moral value and, especially, relation to justice, of its conditions and course and; finally, its religious dimension. This article is of introductory nature – it aims at introducing problems and asking question, and not at solving and answering them. Implementation of the issue of forgiveness to the educational processes without prior reflection on the mentioned subjects would be not only naive but also, in relation to some pupils and especially those burdened with difficult experiences, may lead to further dilemmas and life crises.

Krzywda oraz odpowiedź na nią w postaci przebaczenia lub jego odmowy stanowią istotne elementy ludzkiego życia, przez co wpisują się w rozwój człowieka i jako takie powinny stać się przedmiotem refleksji pedagogicznej. Kwestii zależności między przebaczeniem a ludzkim rozwojem nie da się jednak rozstrzygnąć jednoznacznymi stwierdzeniami. Mimo że przebaczenie postrzegane jest jako akt pozytywny, nie sposób nie zauważyć, że przebaczenie, do którego pokrzywdzony wewnętrznie nie dojrzał, może niszczyć jego samego, a akt przebaczenia sprawcy zła, który nie rozumie tego, co czyni, może utwierdzać go w słuszności złego postępowania. W tym kontekście, myśląc o roli przebaczenia w wychowaniu, a w konsekwencji także o wychowaniu do przebaczenia, należy zadać pytania o istotę przebaczenia, o jego moralną wartość, a zwłaszcza stosunek do sprawiedliwości, o jego uwarunkowania i przebieg, wreszcie o jego wymiar religijny. Niniejszy tekst ma charakter wprowadzający do tematu – jego celem jest nakreślenie problemów, postawienie pytań, a nie ich rozwiązywanie. Wprowadzenie kwestii przebaczenia do procesów edukacyjnych bez uprzedniej refleksji na wskazane tematy byłoby z pewnością nie tylko naiwne, ale w odniesieniu do niektórych wychowanków, szczególnie tych niosących bagaż trudnych życiowych doświadczeń, mogłoby prowadzić do kolejnych rozterek, dylematów i kryzysów życiowych.