SUKCES SCENICZNY DZIEŁ DE FILIPPA W POLSCE

Abstract

The article offers an overview of the stage success of the work of Eduardo De Filippo in the Poland, and provides a list of his plays staged in Polish theatres from the 50s of the 20th century to the present. The plays of Eduardo De Filippo were performed in War- saw, Kraków, Bydgoszcz–Toruń, Białystok, Kalisz, Łódź and Gdańsk mainly in the 80s and 90s of the 20th century. One should notice the outstanding avantgarde direction and realistic subject matter of Filumena Marturano, The Millions of Naples, or an important avantgarde manifesto of the European theatre direction of the 20th century in The Art of Comedy, the surreal Great Magic, and the humorous one-act play Top Hat.

Non è facile offrire una breve rassegna panoramica delle rappresentazioni teatrali di Eduardo de Filippo (1900–1984) effettuate in Polonia, dato che le sue commedie furono messe in scena dal 1955/1956 al 2001. La scelta “eduardia- na” dunque, fu rigorosa e limitata. Fatta in modo particolare per far rivivere la memoria colletiva1 dello “scavalcamontagne: cattivo, genio consapevole”2 e per parlare di fatti, dettagli, opinioni e critiche teatrali sulle rappresentazioni eduar- diane. Esse testimoniano una documentazione originale della tematica e della storia del teatro di Eduardo oltre Napoli, in Polonia, quella di ieri e di oggi. L’obiettivo intrapreso da questo studio intende illustrare e definire il carat- tere dell’umoristico teatro di Eduardo che non ha confini geografici o regionali, e addirittura il messaggio che trasmette Eduardo è universale. Così la sua Napoli diventa qualsiasi posto del mondo, che sia Varsavia, Bydgoszcz, Kraków o città polacca.

Niniejszy artykuł analizuje uwarunkowania sukcesu twórczości Eduardo De Filippo na deskach polskich teatrów. Szczególne zainteresowanie twórczość dramatyczna Eduar- do De Filippa wzbudziła w Polsce na przestrzeni lat 50. i 60. XX w. Również w latach 80. i 90. ubiegłego wieku na scenach teatrów w Warszawie, Krakowie, Bydgoszczy, Toruniu, Białymstoku, Kaliszu, Łodzi czy Gdańsku licznie zgromadzona publiczność mogła podziwiąc najwybitniejsze dzieła Eduardo De Filippo takie jak Filumena Marturano, The Millions of Naples czy The Art of Comedy, które jest uważane za jeden z najważniejszych manifestów europejskiej awangardy XX w. Równie dużym zaintersowaniem publiczości nad Wisłą cieszyły się sztuki De Filippa z pogranicza dramatu realistycznego, komedii, czasem wręcz farsy, niepozbawionej jednak elementów tragizmu, takie jak Great Magic czy Top Hat.