Tourism in the period of transition. Cultural and educational implications

Abstract

This paper was supposed to show tourism and sightseeing ‘survived’ the great political changes in Poland and other countries of the former socialist block. I intended to describe those components of tourism which have been most affected, and those which have been left ‘untouched’. The recent changes in tourism are of both a qualitative nature and have both favourable and unfavourable consequences. One of them is the dilemma of choice between ‘massive tourism” and sightseeing...Z przedstawionych w artykule rozważań wyłania się obraz przeobrażeń zachodzących w turystyce – zwłaszcza zagranicznej – i krajoznawstwie pod wpływem gwałtownego przełomu politycznego, społecznego i gospodarczego mającego miejsce w Polsce, a także w innych krajach byłego bloku wschodniego. Te dwa, jakże stabilne do niedawna zjawiska poddane zostały – biegiem zdarzeń krajowych, jak i globalnych – swoistej próbie. Wykazuje ona w jakim stopniu, bez względu na wewnętrzne oraz zewnętrzne uwarunkowania, turystyka i krajoznawstwo pozostają przy swoich klasycznych założeniach, a w jakim ulegają przeobrażeniom pod wpływem aktualnych wydarzeń. Nawet dla przypadkowego obserwatora dostrzegalne są zmiany zachodzące w obrębie turystyki i krajoznawstwa. Niewątpliwie mają one zarówno, ilościowy jak i jakościowy charakter. Ich następstwa są tak pozytywne, jak i negatywne. Te drugie w większym stopniu dotknęły turystykę niż krajoznawstwo. Ale i przed krajoznawstwem stoją niebezpieczeństwa, spośród których tylko nieliczne zostały zasygnalizowane w niniejszym opracowaniu. Wreszcie z jeszcze większą ostrością ujawnia się prawie już odwieczny dylemat: turystyka masowa czy krajoznawstwo? Pojawiają się również szanse większego niż dotychczas wykorzystania turystyki i krajoznawstwa w szeroko pojętej edukacji, jak też i w edukacji kulturowej (pełna wersja artykułu w języku polskim dostępna w Repozytorium UMK).