Opady a cyrkulacja atmosferyczna na zachodnim wybrzeżu Spitsbergenu w okresie 1979-1985

Abstract

Głównym celem niniejszego opracowania jest ilościowe określenie wpływu cyrkulacji atmosferycznej na rozkład i wielkość opadów atmosferycznych na zachodnim wybrzeżu Spitsbergenu. Do obliczeń wykorzystano sumy dobowe opadów z okresu 1979-1985 z 5 stacji: Ny Alesund (NA), Svalbard Lufthavn (SL), Barentsburg (B), Svea Gruber (SG) i Hornsund (H) – rys. 1. Dane te uzyskano dla stacji norweskich z rocznika Norsk Meteorologisk Arbok (1979) oraz z materiałów udostępnionych przez Instytut Meteorologiczny w Oslo, dla Barentsburga – ze stacji meteorologicznej a dla Hornsundu z Roczników Meteorologicznych Hornsund 1978/1979 – 1985/1986; dla brakującego roku 1981/1982 dane zostały nam udostępnione przez Kolegów z Uniwersytetu Wrocławskiego – K. Migałę i M. Sobika. Cyrkulacja atmosferyczna w obszarach polarnych kuli ziemskiej odgrywa znacznie większą rolę niż w niższych szerokościach geograficznych. Jej wpływ szczególnie uwidacznia się w czasie nocy polarnej, kiedy nie dopływa promieniowanie słoneczne. Położenie Spitsbergenu na obszarze często nawiedzanym przez cyklony przesuwające się z okolic Islandii ku M. Karskiemu powoduje występowanie dużej zmienności pogód , w tym m. in. wzrost temperatury i wilgotności powietrza, zachmurzenia i opadów. Warto więc szczegółowiej prześledzić roczną zmienność cyrkulacji atmosferycznej na badanym obszarze. W tym celu skorzystano z katalogu typów cyrkulacji dla Svalbardu Niedźwiedzia (maszynopis). Autor ten wydzielił 20 typów cyrkulacji, oznaczając dużymi literami kierunek adwekcji mas powietrza a indeksami „a” i „c” odpowiednio sytuacje antycyklonalne i cyklonalne. Wyraźny kierunek adwekcji mas powietrznych posiada 16 typów. Następne 4 (Ca, Ka, Cc i Bc) cechują się brakiem wyraźnej adwekcji bądź też zmiennym kierunkiem napływu mas powietrznych. Ponadto Niedźwiedź wyróżnił jeszcze siodła baryczne i sytuacje nie dające się jednoznacznie zaklasyfikować do żadnego typu oznaczając je literą X. Sposób konstrukcji kalendarza typów cyrkulacji dla Svalbardu jest szczegółowo opisany w pracy Niedźwiedzia (1987).