Wizerunek młodzieży w dyskursie na temat przestępczości nieletnich w podręcznikach do wiedzy o społeczeństwie na poziomie ponadgimnazjalnym

Abstract

The aim of this paper is showing how the image of youth and criminality is constructed within the discourses relating to juvenile criminality contained in the textbooks of civic education. Application of the method of critical discourse analysis allowed the identification of a number of discursive strategies and to highlight the most important argumentative schemes. It concluded that the image of young people resulting from the analyzed discourses has the features of depersonalization, and the discourse operates stereotypes, unwarranted generalizations and it is negative evaluative. The problem of youth criminality seems to be a phenomenon of enormous size, much larger than it is indicated by the data. Arguments which creates a semblance of objectivity and reliability is fraught with many mistakes in fact, and among specific argumentation schemes are identifiable those that refer to the argumentum ad populum. Discourse is a highly adaptive with an emphasis on self-interested motivation to obey the law. These conclusions are important in the context of education. Because discourses are some resources for the representation of reality, create a framework for meaning of this reality, so the question about the shape of school legal education seems to be important in this context. Citizenship activity, strongly emphasized and stressed in the context of civic competence, does not seem to relate to legal education. Here the threatening, frightening are present and the opportunist attitude towards the law is exposed.

Celem niniejszego artykułu jest pokazanie jaki wizerunek młodzieży i przestępczości jest konstruowany w ramach dyskursów odnoszących się do przestępczości nieletnich zawartych w podręcznikach do wiedzy o społeczeństwie. Zastosowanie metody krytycznej analizy dyskursu pozwoliło na identyfikację wielu strategii dyskursywnych oraz wyróżnienie najważniejszych schematów argumentacyjnych. We wnioskach stwierdzono, że wizerunek młodzieży wynikający z analizowanych dyskursów wykazuje cechy depersonalizacji, dyskurs operuje stereotypami, nieuprawnionymi generalizacjami i ma charakter negatywnie wartościujący. Problem przestępczości młodzieży wydaje się być zjawiskiem ogromnych rozmiarów, dużo większym niż wskazują na to dane. Argumentacja stwarzająca pozory obiektywnej i rzetelnej, w rzeczywistości obarczona jest wieloma błędami, a wśród szczegółowych schematów argumentacyjnych identyfikowalne są takie, które odwołują się do argumentum ad populum. Dyskurs ma charakter silnie adaptacyjny z naciskiem na motywację interesowną do przestrzegania prawa. Powyższe wnioski mają istotne znaczenie w kontekście edukacji. Ponieważ dyskursy stanowią pewne zasoby dla reprezentacji rzeczywistości, stwarzają ramy dla nadawania jej sensu, istotnym w tym kontekście jest pytanie o kształt szkolnej edukacji prawnej. Mocno podkreślana i akcentowana w ramach kompetencji obywatelskich aktywność obywatelska wydaje się nie dotyczyć edukacji prawnej. Tu obecne jest grożenie, straszenie i eksponowanie oportunistycznej postawy wobec prawa.