Abstract:
Na przełomie XIX i XX w. w obiegu ustnym oraz w jarmarczno-odpustowych drukach ulotnych funkcjonowała grupa komicznych pieśni na temat wędrownych żebraków (dziadów). Wykonywanie tych pieśni przez długi czas niesłusznie przypisywano samym dziadom. Zaprezentowane w artykule analizy zmierzają do udokumentowania tezy, że teksty te należy łączyć nie z autentyczną twórczością żebraków, ale z nurtem satyrycznej literatury antyżebraczej. W rzeczywistości z utworów tych wyłania się bowiem zdecydowanie negatywny i parodystyczny obraz środowiska wędrownych dziadów, których ukazuje się jako cynicznych, skłonnych do pijaństwa i szukających łatwego zarobku oszustów.
W drugiej części niniejszego artykułu podjęta została analiza utworów literackich stylizowanych na pieśni z repertuaru wędrownych żebraków. Analizie poddano przede wszystkim najczęściej spotykane zabiegi stylizacyjne widoczne na płaszczyźnie leksykalnej i wersyfikacyjnej. Wskazano jednocześnie na to, że zabiegi te uzupełniane były zawsze poprzez zarysowanie w początkowych partiach tekstu sytuacji wykonawczej. Polegało to na ujawnieniu się w pierwszych wersach narratora, którym był dziad-żebrak, zwracający się do słuchaczy z prośbą o uwagę i wysłuchanie sensacyjnych nowin.
