Zastosowanie technologii GIS do oceny zmian występowania roślinności kserotermicznej na stanowisku w Foluszu koło Szubina w 1959 i 2012 roku

Abstract

Pagórek wydmowy w okolicach Folusza należy do najbardziej interesujących stanowisk roślinności kserotermicznej na polskim niżu. Od innych stanowisk odróżnia się tym, że roślinność kserotermiczna porasta tu samotną wydmę położoną wśród rozległych łąk, a nie zbocza dolin rzecznych. Występująca tu roślinność, reprezentująca zimny step ostnicowy z udziałem rzadkich gatunków łąk zalewowych, od dawna budziła zainteresowanie botaników. W wieku XIX i na początku XX wieku obserwacje prowadzili tu botanicy niemieccy (L. Kühling, F. Spribille, H. Miller, W. Bock). W latach trzydziestych XX wieku obserwacje kontynuowali botanicy z Uniwersytetu w Poznaniu. Po II wojnie światowej był jednym z głównych poligonów badawczych botaników i ekologów z Uniwersytetu w Toruniu, a ostatnio także z uniwersytetów w Bydgoszczy. Wszyscy wymienieni badacze sporządzali listy florystyczne, które opisują stan flory w kolejnych okresach a zestawione w tabele zbiorcze pozwalają określić kierunki zmian zaistniałych tu na przestrzeni ponad stu lat. Nie wszystkie materiały pozyskane w przeszłości zostały opublikowane. Wiele interesujących danych w postaci map roślinności rzeczywistej oraz zdjęć fitosocjologicznych zachowało się w ośrodku toruńskim. Niniejsze opracowanie przestawia zmiany w numerycznym modelu terenu (DEM) spowodowane eksploatacją piasku przez społeczność lokalną oraz porównanie stanu roślinności z 1959 roku, utrwalonego na niepublikowanej mapie roślinności tego terenu wykonanej przez prof. Jadwigę Wilkoń-Michalska, ze stanem z roku 2012. Zmiany pokrycia terenu analizowano też w serii zdjęć lotniczych z 1961, 1975, 1986 i 2005 roku. W analizach przestrzennych stosowano technologię GIS i GPS.

The dune hill in Folusz is one of the most interesting sites with xerothermic vegetation in the Polish lowland. It is different from other sites by the fact that xerothermic vegetation covers a single dune located amidst large areas of Molinia meadows rather than slopes of river valleys. Vegetation occurring on the hill represents a cold Stipa steppe with rare species of floodplain meadows and has long aroused the interest of botanists. In the 19th century and in the early 20th century, observations in this area were carried out by German botanists (L. Kühling, F. Spribille, H. Miller, W. Bock). In the 1930s, the investigation was continued by botanists from the University in Poznań. After World War II, it was one of the main research sites for botanists and ecologists from the University in Toruń, and recently also from the universities in Bydgoszcz. Floristic lists were compiled by all the aforementioned researchers, which describe the state of flora in the subsequent periods, and when collated in tables, they help to determine the directions of changes occurring in the area over a hundred years. Not all the materials obtained in the past were published. A lot of interesting data were preserved in the Toruń centre in the form of actual vegetation maps and relevés. This paper presents the changes in DEM due exploitation of sand by the local human population and the comparison of vegetation from 1959, plotted on the unpublished vegetation map by Professor Jadwiga Wilkoń-Michalska, with the vegetation in 2012. Changes in the land cover were also analysed through a series of aerial photographs from 1961, 1975, 1986 and 2005. The GIS and GPS technology was used in the spatial analysis.