Księgozbiór uczniowski przyszłego toruńskiego bibliofila Eugeniusza Przybyła (1884–1965)

Abstract

The article presents the profile of Eugeniusz Przybył – one of most notable Toruń’s bibliophiles of the 20s, 30s and first decades after the World War Two. By profession E. Przybył was a painter. In 1920 he moved to Toruń and lived there until his death in 1965. He worked for many cultural associations being a cofounder of some of them. As a keen bibliophile he attended to his book collection, regularly adding newly published items. His special interest lay in artistic books, particularly ornate and avant-garde volumes. He also collected second-hand books. In the 20s and 30s he added more than 500 new items to his collection, including one incunabulum and several rare books. Shortly before the WWII Przybył’s collection consisted of approx. 6,000 volumes. After the war it continued to grow and finally reached about 10,000 items. The article presents early years of Przybył’s collection while still in his secondary school. The research is based on E. Przybył’s book inventory held in the University Library of Toruń as well as his wife’s accounts.

Artykuł prezentuje sylwetkę Eugeniusza Przybyła – jednego z czołowych postaci toruńskiego środowiska bibliofilskiego okresu międzywojennego oraz pierwszych dziesiątek lat po drugiej wojnie światowej. Przybył z wykształcenia był malarzem, ukończył krakowską Akademię Sztuk Pięknych. W 1920 r. osiadł w Toruniu, pozostając w nim do śmierci w 1965 r. Działał w wielu toruńskich towarzystwach, był m.in. współzałożycielem Konfraterni Artystów i Towarzystwa Bibliofilów w Toruniu. Jako bibliofil zajmował się przede wszystkim swoim księgozbiorem, powiększając go nieprzerwanie o bieżącą produkcję książkową. Wśród tych nabytków ważne miejsce zajmowały książki artystyczne, a także książki wytworne, m.in. również współcześnie wysoko cenione na rynku aukcyjnym książki awangardy. Wzbogacał swoje zbiory także o nabytki antykwaryczne. W tym czasie do jego zbiorów wpłynęło przeszło pół setki starych druków, wśród nich jeden inkunabuł, tej klasy cymelium jak Biblia Brzeska oraz szereg rzadkich elzewirów, poloników etc. Jego księgozbiór tuż przed II wojną światową liczył ok. 6 tys. woluminów, a po niej poszerzył się o kolejne 4 tys. tomów. Tekst przybliża początki księgozbioru Przybyła przypadające na lata nauki w gimnazjum częstochowskim. Autor tekstu odtwarza je zarówno na podstawie inwentarza zbioru bibliofila przechowywanego w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu, jak również wspomnień jego małżonki.