Zrównoważony rozwój jako nowa etyka przyszłości

Abstract

Będąc świadom wielo- oraz międzydyscyplinarnego charakteru zagadnienia zrównoważonego rozwoju, autor tego artykułu swoje rozważania ogranicza wyłącznie to wymiaru ekofilozoficznego. Teza, którą stawia, pochodzi z przekonania, że problem zrównoważonego rozwoju, w jego filozoficznym, a zwłaszcza etycznym wariancie, jest tyleż nowy, co głęboko i mocno osadzony w tradycji filozoficznej. Jest to więc nowy stary problem; nowy, gdyż dotykający bezprecedensowego, jak go określił Philippe Saint Marc, kryzysu naszej cywilizacji; stary, gdyż idee, jakie zakłada i głosi, przynajmniej w ogólnym ich zarysie, funkcjonują w filozofii niemalże od jej zarania, a w każdym razie od sokratejskiego przełomu antropocentrycznego. Niezależnie od koincydencji i antycypacji filozoficznych idei zrównoważonego rozwoju, autor postuluje uznanie jej jako idei otwierającej nową perspektywę w ekofilozofii, a za pośrednictwem ekofilozofii uruchamiającej nowy paradygmat w filozofii XXI wieku „powrotu do człowieka pojednanego z naturą”. U podstaw zasady trwałego rozwoju leży strukturalne nakierowanie na przyszłość, wyrażające się, na poziomie etycznym, w autentycznej i zaangażowanej trosce o przyszły rozwój ludzkości. Etyka zrównoważonego rozwoju jako nowa etyka przyszłości jest zatem, w ostatecznym rozrachunku, według słów Hansa Jonasa, „etyką nieuniknionej odpowiedzialności”.

Being conscious of multi- and interdisciplinary character of the idea of sustainable development the author of this article limits his consideration exclusively to the ecophilosophical dimension. The thesis he would like to risk to set comes from conviction that the problem of sustainable development, in its philosophical, and especially in an ethical variant, is as much new as deeply and firmly set in the philosophical tradition. It is then a new old problem; new, because it touches upon an unprecedented, as Philippe Saint Marc described it, crisis of our civilization; old, because the ideas it assumes and says, at least in their broad outline, have been functioning in philosophy almost since the dawn of it, anyway since the Socratic anthropocentric turning point. The author calls for acknowledging the idea of sustainable development as opening a new perspective in ecophilosophy and through it initiating a new paradigm in the philosophy in 21th century of return to the human being reconciled with nature. At bases of the principle of sustainable development lies the structural aiming at future, which is expressed, on an ethical level, out of authentic and committed concern for the future development of mankind. The ethics of sustainable development as a new ethics for the future is then, when all is said and done, according to Hans Jonas’ words, the ethics of unavoidable responsibility for the future generations.