Detranscendentalizacja rozumu monologicznego. Antycypacje Feuerbachowskie

Abstract

Artykuł ma za cel wykazać, że nowa filozofia Ludwika Feuerbacha jest projektem prekursorskim w stosunku do dwudziestowiecznej filozofii dialogu. Ogłoszone przez Feuerbacha "Zasady filozofii przyszłości", w których dialogiczna wspólnota człowieka z człowiekiem konkretnego, danego zmysłowo Ja i Ty urasta do rangi pierwszej, najwyższej i ostatecznej zasady filozofii, programowo zrywającej ze starą filozofią transcendentną, ponieważ ta odrealnia byt ludzki, redukując go wyłącznie do poziomu kognitywnego. Człowiek tożsamy z myśleniem, myślący bez zmysłowości, staje się abstrakcyjnym rozumem, który oddziela od człowieka i wyobcowuje w stosunku do niego jego własną istotę i działalność. Transcendentalne ujęcie człowieka wypacza jego istotę. Czyste Ja przekształca się w monolog samotnego myśliciela z samym sobą. Jako takie popada ono w transcendentalny pozór, w iluzję czystego rozumu, zwaną idealizmem lub solaryzmem. Dlatego, według Feuerbacha, czyste Ja to już nie Ja. Należy więc odrzucić imaginacje filozofii spekulatywnej. Krytykę niemieckiego filozofa nazywam, w terminologii Habermasa, detranscendentalizacją rozumu subiektywnego. Istota człowieka wyraża się w dialogu między Ja i Ty.